redakcja naukowa Barbara Kutkowska

Rozwój zrównoważony rolnictwo i obszarów wiejskich na Dolnym Śląsku Warszawa 2010, 286 s. Wydawca: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk ISBN 83-89900-37-8

ZE WSTĘPU

Monografia ta powstała w wyniku realizacji projektu badawczego pt. Ocena realizacji celu produkcyjno-ekonomicznego rolnictwa dolnośląskiego w warunkach zrównoważonego rozwoju. Jego celem naukowym była ocena wpływu instrumentów WPR na efekty produkcyjne i ekonomiczne gospodarstw rolnych funkcjonujących w zrównoważonych warunkach przyrodniczych i ekonomicznych. Zagadnienie to rozpatrywano na tle przemian w rolnictwie i na obszarach wiejskich po akcesji Polski do UE.

Opracowanie składa się z dziewięciu rozdziałów i podsumowania. Treść poszczególnych rozdziałów ukazuje zakres merytoryczny przeprowadzonych badań w latach 1999-2009.

W rozdziale pierwszym scharakteryzowano rolnictwo dolnośląskie z uwzględnieniem podziału na subregiony obszarów wiejskich. Przedstawiono również kierunki przemian w rolnictwie, jakie zarysowały się po roku 2004. Problemem badawczym, który próbowano rozwiązać w tej części pracy, była ocena zróżnicowania rolnictwa i obszarów wiejskich w poszczególnych subregionach z punktu widzenia realizacji celu ich zrównoważonego rozwoju. Myśl ta jest kontynuowana w rozdziale drugim, w którym zaprezentowano przemiany w użytkowaniu gruntów na Dolnym Śląsku w latach 1999-2007. Analizując zachodzące w tym zakresie zmiany, posłużono się wskaźnikami dynamiki przyrostu lub spadku poszczególnych rodzajów użytków gruntowych oraz zachodzących zmian obszarowych, ważnych z punktu widzenia osiągania celu produkcyjno-ekonomicznego. Jako kryterium posiłkowe tej oceny zastosowano miary siły ekonomicznej gospodarstw w ESU5.

W rozdziale trzecim dokonano analizy skali i form wsparcia rolnictwa i obszarów wiejskich Dolnego Śląska instrumentami WPR w latach 2004-2006 oraz 2007-2009. Analiza ta miała charakter analizy horyzontalnej, umożliwiającej ocenę zróżnicowania wdrażania tych instrumentów w poszczególnych subregionach oraz powiatach województwa dolnośląskiego. W tej części opracowania wy-kazano specyfikę stosowania instrumentów unijnych wspierających rolnictwo i obszary wiejskie w każdym z pięciu subregionów.

Rozdział czwarty prezentuje kolejny nurt badań, a mianowicie procesy ekologizacji rolnictwa dolnośląskiego na tle sytuacji w kraju. Rozwój gospodarstw ekologicznych doskonale wpisuje się w system rolnictwa alternatywnego, które Komisja Europejska w roku 2005 zakwalifikowała do systemów rolniczych realizujących filozofię i wymogi rozwoju zrównoważonego [Roszkowska-Mądra 2010, s. 41].

Zasadniczą treść pracy stanowią rozdziały opisujące rezultaty przeprowadzonych przez autorów szczegółowych badań w gospodarstwach rolnych. Ankietyzacja umożliwiła analizę ekonomiczną tych gospodarstw w aspekcie realizacji celu produkcyjno-ekonomicznego rozwoju zrównoważonego oraz oddziaływanie instrumentów WPR na ten proces. Badania te dotyczyły gospodarstw ekologicznych (rozdział piąty), gospodarstw konwencjonalnych prowadzących typową produkcję rolną bez działów specjalnych (rozdział szósty), gospodarstw rolnych zlokalizowanych na terenie prawnie chronionym (Park Krajobrazowy „Dolina Bystrzycy”) (rozdział ósmy) oraz gospodarstw agroturystycznych (rozdział dziewiąty). Ankietyzacji poddano około 150 gospodarstw dolnośląskich położonych w każdym z pięciu subregionów z podziałem na grupy obszarowe: do 9,99 ha, od 10 do 29,99 ha, od 30 do 49,99 ha i powyżej 50 ha. Dla każdego typu gospodarstw opracowano oryginalne formularze ankiet, w których zebrane zostały informacje pierwotne.

Barbara Kutkowska

SPIS TREŚCI

Wstęp (Barbara Kutkowska), s. 9

Rozdział 1. Charakterystyka rolnictwa i obszarów wiejskich województwa dolnośląskiego (Barbara Kutkowska), s. 15

Rozdział 2. Skala i formy oddziaływania instrumentów Wspólnej Polityki Rolnej wspierających rozwój zrównoważony w rolnictwie i na obszarach wiejskich Dolnego Śląska (Barbara Kutkowska) , s. 39

Rozdział 3. Zmiany w użytkowaniu gruntów rolnych na Dolnym Śląsku w latach 1999-2007 (Tomasz Berbeka), s. 71

Rozdział 4. Ekologizacja rolnictwa dolnośląskiego (Maria Golinowska), s. 99

Rozdział 5. Realizacja celu produkcyjno-ekonomicznego rozwoju zrównoważonego w gospodarstwach ekologicznych Dolnego Śląska (Maria Golinowska), s. 121

Rozdział 6. Oddziaływanie instrumentów Wspólnej Polityki Rolnej na realizację celu produkcyjno-ekonomicznego rozwoju zrównoważonego w gospodarstwach konwencjonalnych na Dolnym Śląsku (Tomasz Berbeka), s. 145

Rozdział 7. Znaczenie Agencji Rynku Rolnego oraz Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa jako instytucji realizujących zadania Wspólnej Polityki Rolnej UE (Tomasz Berbeka), s. 173

Rozdział 8. Wykorzystanie instrumentów Wspólnej Polityki Rolnej przez rolników gospodarujących na terenach o wysokich walorach przyrodniczych (Barbara Kutkowska), s. 197

Rozdział 9. Znaczenie agroturystyki w zrównoważonym rozwoju obszarów wiejskich (Barbara Kutkowska), s. 221

Zakończenie (Barbara Kutkowska), s. 245

Bibliografia s. 257

Wykaz tabel, rysunków i map s. 267

Summary s. 281

Powrót