Publikacje
pod redakcją naukową Krystyny Szafraniec
 |
Jednostkowe i społeczne zasoby wsi(Individual and Social Potential of Rural Poland)
|
(Z Wprowadzenia Krystyny Szafraniec)
Badacze wsi dzieła, się najogólniej biorąc na trzy kategorie. Pierwsi podejmują problematykę specyficznie wiejską, czyli taką, która poza wsią nie występuje. Druga grupa to ci. którzy funkcjonujące na wsi instytucje, grupy, zjawiska i problemy odnoszą do analogicznych zagadnień, instytucji i grup poza wsią, zakładając, że taka porównawcza perspektywa z tym większą precyzją pozwała określić wiejską specyfikę. Trzecią grupę reprezentują badacze, którzy zajmują się kwestiami ogólnospołecznymi, niemniej z uwagi na społeczne usytuowanie wsi i jej rolę w procesie społecznych przemian, formułują oni pytania o wiejskie odniesienia analizowanych przez siebie ogólnospołecznych zjawisk. Specyfiką tej książki jest to, że zawiera ona wszystkie rodzaje podejść i gromadzi autorów, którzy reprezentują różne dyscypliny naukowe: socjologię, psychologię, demografię, ekonomię (...).
Moją intencją było przygotowanie publikacji, która wyprowadzałaby problematykę wiejską poza wąskie grono badaczy wsi, a jednocześnie badaczom "niewiejskim" pokazywała poznawczą i społeczną wartość problematyzowania wsi tam, gdzie dotychczas funkcjonowała ona jedynie na poziomie zmiennej. Rozumiejąc specyficzne miejsce wsi i rodzinnego rolnictwa w polskich realiach systemowych, a jednocześnie specyfikę wsi samej (...) postanowiliśmy w drodze badań zweryfikować stan elementarnych ludzkich i społecznych zasobów polskiej wsi. Ocena miejsca wsi w procesie społecznych przemian i ocena spuścizny tradycji chłopskiej w kulturze polskiej budzi liczne kontrowersje. Jakkolwiek socjologowie co i rusz dostarczają przesłanek pozwalających mówić o polskim społeczeństwie jako ciągle wyraźnie przesiąkniętym wartościami i mentalnością chłopską, to jednocześnie ocena tej spuścizny z punktu widzenia szans budowania gospodarki rynkowej i społeczeństwa obywatelskiego wypada zdecydowanie krytycznie (...) co w świetle naszych badań znalazło zarówno potwierdzenie, jak i zaprzeczenie.
Niniejsza książka jest drugą z kolei pracą zbiorową (pierwsza to Kapitał ludzki i zasoby społeczne wsi. IRWiR PAN 2006) w której ukazujemy kolejne fragmenty zamkniętego w 2004 roku projektu badawczego: "Psychologiczny, społeczny i edukacyjny potencjał polskiej wsi", zrealizowanego w ramach graniu KBN. (...) Badania te stały się zaledwie pretekstem do zorganizowania dyskusji na szerszym forum, bowiem do zabrania głosu zaproszono nie tylko tych, którzy zawodowo zajmują się badaniem wsi, lecz również tych, dla których wieś jest egzemplifikacją szerszych społecznych, politycznych czy psychologicznych fenomenów, również miejscem szczególnie ważnym w procesach społecznych przemian. Dlatego też, jak już wyżej wspomniałam, w niniejszej publikacji mają swój autorski udział zarówno socjologowie i psychologowie społeczni, jak ekonomiści i demografowie. Ocena tej dyskusji należy już do czytelników.
- Spis treści
- WPROWADZENIE
- Krystyna Szafraniec Zasoby społeczne wsi z perspektywy różnych dyscyplin naukowych
- Krystyna Szafraniec Rural social resources from perspectives of different scientific disciplines
- CZĘŚĆ 1. Wieś i jej zasoby w podstawowych odniesieniach do społeczeństwa, gospodarki i kultury
- Izabella Bukraba-Rylska Kapitał kulturowy polskiej wsi a wielka zmiana społeczna
- Izasław Frenkel Demografia wsi i jej ogólnospołeczne konsekwencje
- Jerzy Wilkin Człowiek w ekonomii, czyli o konwersji zasobów ludzkich w kapitał
- CZĘŚĆ 2. Kapitał społeczny i potencjał instytucjonalny
- Zygmunt Seręga Nieufni klienci demokracji. Atrofia kapitału społecznego wspólnot lokalnych w Polsce dzisiejszej doby
- Barbara Fedyszak-Radziejowska Czy kapitał społeczny bez społecznego zaufania jest możliwy?
- Maryjane Osa, Krzysztof Gorlach, Hanna Podedworna Integracja z UE a polityka rolna Polski w perspektywie analizy sieciowej
- CZĘŚĆ 3. Grupy społeczne i pokolenia - potencjał jawny i ukryty
- Beata Pięcek Potencjał działania społecznego wiejskich przedsiębiorców
- Krzysztof Wasielewski Wiejscy inteligenci w identyfikacjach ze społecznością lokalną. Z perspektywy hipotezy pograniczności
- Sylwia Michalska Strategie życiowe mieszkańców wsi w obliczu trudności zaspokojenia rozbudzonych aspiracji
- Jarosław Domalewski Plany edukacyjne wiejskiej młodzieży - między sferą "możliwego" i "niemożliwego"
- CZĘŚĆ 4. Mentalne charakterystyki wsi
- Maria Lewicka Fakty i mity o polskiej roszczeniowości
- Janusz Grzelak Polska wieś - czy bezradna?
- Krystyna Szafraniec Optymizm/pesymizm jako mentalne podstawy odporności/podatności na bezradność
- Krzysztof Korzeniowski O specyfice autorytaryzmu na wsi w Polsce okresu transformacji
