Barbara Tryfan, Andrzej Rosner, Beata Pięcek

Kobiety wiejskie wobec zmian systemowych Warszawa: 2003, 153 s. tab. sum. ISBN 83-85369-64-3

W Polsce kwestia kobieca na wsi w porównaniu z państwami Unii Europejskiej ma szczególne znaczenie zarówno ze względu na wysoki udział żeńskiej siły roboczej w produkcji rolnej, jak też na kluczową pozycję matek wiejskich w reprodukcji ludności kraju. Książka stanowi wynik wieloletnich studiów nad różnymi aspektami tej problematyki, a także badań empirycznych prowadzonych w wybranych regionach kraju. Zmiany systemowe związane z transformacją gospodarki polskiej nie mogły pozostać bez wpływu na pozycję społeczną kobiet wiejskich. Przedmiotem analiz byłą ich rola w społeczeństwie, miejsce w rodzinie i pracy zawodowej, a więc funkcje matki, pracownika i obywatela. Adaptacja kobiet na wsi do nowych warunków życia ma podwójny wymiar: dostosowanie się do reguł gospodarki rynkowej i zmiany postaw w związku z przemianami obyczajowymi i procesami integracji europejskiej.
Analizując syndrom trzech funkcji - rodzinnej, zawodowej i obywatelskiej ukazano nowe szanse i nowe zagrożenia. W odniesieniu do roli rodzinnej zwrócono uwagę na znaczenie pracy zawodowej dla życia rodziny oraz na podział obowiązków w gospodarstwie domowym. Determinanty owego podziału pozwalają na wyodrębnianie czynników świadomościowych (jak wykształcenie, zgodność charakterów, partnerstwo między małżonkami, włączanie dzieci w obowiązki domowe) i czynników ekonomicznych (źródła zarobkowania, zasoby materialne, wyposażenie domu w infrastrukturę techniczną). W odniesieniu do roli zawodowej koncentrowano się na motywacjach wyboru zawodu wraz z sugestiami reorganizacji szkolnictwa zawodowego dla potrzeb wsi oraz na postrzeganiu bezrobocia każdego z małżonków jako zagrożenia dla rodziny.
W odniesieniu do roli obywatelskiej scharakteryzowano przyczyny małego uczestnictwa kobiet wiejskich w życiu społeczno - politycznym. Pozwoliło to na określenie ich postaw wobec równouprawnienia od zadowolenia, poprzez krytykę, bunt i rezygnację aż do oczekiwania. Z punktu widzenia praktyki społecznej ten ostatni aspekt ma szczególne znaczenie, gdyż dotyczy form pomocy w promowaniu kobiety - obywatela ze strony władz lokalnych i organizacji pozarządowych.
Książka zawiera sugestie (traktowane przez autorów jako rekomendacje dla polityki społecznej) mające na celu sprzyjanie praktycznym aspektom równouprawnienia połci w społecznościach wiejskich zwłaszcza w rolach rodzinnych, zawodowych i obywatelskich.
Spis treści

WSTĘP

I. CHARAKTERYSTYKA BADAŃ TERENOWYCH

II. WARUNKI MIESZKANIOWE

Wyposażenie mieszkań w instalacje i urządzenia infrastrukturalne

Wyposażenie mieszkań w przedmioty trwałego użytku

Źródła dochodu a poziom wyposażenia mieszkań

Braki i niedobory w wyposażeniu mieszkań

III. ROLA RODZINNA

Znaczenie pracy zawodowej dla życia rodzinnego

Struktura społeczna rodzin i gospodarstw domowych

Podział pracy domowej

Podział władzy w rodzinie

Partnerstwo w rodzinie

Czas wolny

IV. ROLA ZAWODOWA

Struktura zawodowa respondentek

Motywacje wyboru zawodu

Opinie na temat znaczenia zawodu rolnika

Bezrobocie żony i męża jako problem dla rodziny

Budżet czasu pracy małżonków

V. ROLA OBYWATELSKA

Funkcje w organizacjach

Pojęcie równouprawnienia w opiniach kobiet

Kobiety wobec integracji europejskiej

VI. KOBIETY WIEJSKIE WOBEC UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH

System ubezpieczeń społecznych w opiniach kobiet

Wybrane elementy standardów Unii Europejskiej

O doskonaleniu systemu ubezpieczeń

VII. MODELE RELACJI MIĘDZY PRACĄ DOMOWĄ A ZAWODOWĄ