Baraba Tryfan

Zabezpieczenia społeczne rolników w Europie Warszawa: Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa (FAPA), 2000, - 180 s.: tab. ISBN 83-88010-31-X (wyczerpane)

Książka jest wynikiem prac w ramach projektu badawczego zrealizowanego pt. "System zabezpieczenia społecznego rolników jako instrument polityki rolnej rozwoju wsi w procesie dostosowania Polski do Unii Europejskiej", Grant Nr 1 H02E 012 14. Publikacja została sfinansowana ze środków pomocowych Unii Europejskiej w ramach Programu Phare PL 9607-01-15/22/773.

Rok 1989 kojarzy się w Polsce z początkiem radykalnych przemian społecznych i politycznych. Nie funkcjonuje jednak w świadomości powszechnej Polaków wiedza o tym, że jest to równocześnie początek długiego marszu w kierunku budowania europejskiej przestrzeni socjalnej. Gdy data przystąpienia Polski do UE weszła w fazę konkretnych przygotowań, postawy rolników polskich wobec integracji stały się jednym z istotnych czynników negocjacji przedakcesyjnych. Postawy te odzwierciedlają nie tylko stosunek do wspólnej polityki rolnej, ale także do wspólnej polityki socjalnej, w której szczególne miejsce ma system zabezpieczenia społecznego rolników. Według standardów UE składa się on z trzech segmentów: ubezpieczeń społecznych, ochrony zdrowia i pomocy społecznej.

Rolnicy mają w Polsce swój własny system ubezpieczeń społecznych obejmujący renty i emerytury oraz ochronę zdrowia. Rodzą się pytania czy wobec procesów integracji europejskiej utrzymać jego odrębność, czy jest on kompatybilny w stosunku do rozwiązań zachodnich, czy stymuluje przemiany struktury agrarnej. Autorka w poszukiwaniu odpowiedzi na te pytania, koncentruje się na prezentacji niektórych rozwiązań funkcjonujących w wybranych państwach UE, gdzie rolnictwo odgrywa znaczącą rolę (Francja, Niemcy, Finlandia) w kontekście ich ewolucji. W analizie porównawczej ukazuje podobieństwa w sferze uprawnień i problemy, na które warto zwrócić uwagę w trakcie prac nad doskonaleniem obecnego systemu. Stwierdza ona, że zbliżenie do UE nie oznacza mechanicznego przeniesienia w polskie realia istniejących tam wzorów. Oznacza jednak dostosowanie polskich norm prawnych i organizacyjnych do norm i struktur gospodarki rynkowej z wykorzystaniem wszystkich cennych doświadczeń tych krajów, dla których wieś jest nie tylko miejscem pracy w rolnictwie, ale miejscem zamieszkania, kultury i wypoczynku.

Prowadząc badania nad funkcjonowaniem i doskonaleniem obecnego systemu, zgromadzono również opinie o postawach rolników wobec przystąpienia Polski do UE. Pozwala to na ocenę funkcji, jakie pełni w Polsce i w krajach Zachodniej Europy system zabezpieczenia społecznego rolników. Na przykładzie wybranych krajów można stwierdzić, że system ten przyczynia się do powstania rozwiązań specyficznych dla tej kategorii zawodowej, do racjonalizacji struktury agrarnej a w konsekwencji do przyspieszenia wymiany generacji i do wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich.

Spis treści:

Wstęp    

Rozdział 1
Społeczne problemy wsi polskiej na tle Unii Europejskiej     9

Rozdział 2
Zarys historii ubezpieczeń społecznych w rolnictwie wybranych krajów     23

Rozdział 3
Ubezpieczenie emerytalno-rentowe     37

Rozdział 4
Ochrona zdrowia rolników w optyce międzynarodowej     67

Rozdział 5
Ochrona rodziny w systemie ubezpieczeń społecznych rolników     83

Rozdział 6
Pomoc społeczna     102

Rozdział 7
Postawy rolników polskich wobec Unii Europejskiej     125

Rozdział 8
Ubezpieczenia społeczne w opiniach ludności wsi     135

Rozdział 9
Zabezpieczenie społeczne jako instrument polityki rolnej i rozwoju wsi     164

Bibliografia     175