METODOLOGIA NAUK SPOŁECZNYCH |
|
dr hab.
Izabella Bukraba-Rylska, prof. UW |
|
Wykład: 15 godz., dla I roku socjologii, studiów zaocznych |
|
Cel
zajęć: Zapoznanie studentów z podstawowymi pojęciami i dylematami metodologicznymi w naukach społecznych (zwłaszcza w socjologii i antropologii kulturowej). Przedstawienie najważniejszych metod, podejść badawczych, technik i narzędzi stosowanych w socjologii i antropologii kulturowej. Zarysowanie głównych kwestii etycznych w naukach społecznych (obiektywizm, wartościowanie, etos nauki i uczonego, odpowiedzialność, cel socjologii – inżynieria społeczna czy samowiedza społeczeństwa). |
|
Program
kolejnych zajęć: |
|
1. |
Metoda i metodologia {definicje pojęć, działy metodologii} |
2. |
Natura rzeczywistości społecznej {dylematy: nominalizm – realizm, holizm – indywidualizm} |
3. |
Redukcjonizm {wnioskowanie międzypoziomowe; błąd indywidualizmu i błąd ekologizmu} |
4. |
Pozytywizm i antypozytywizm {naturalizm, antynaturalizm, scjentyzm, dwa paradygmaty socjologii – empirycystyczny i humanistyczny} |
5. |
Rozumienie {rodzaje rozumienia: psychologiczne i hermeneutyczne; Dilthey i Max Weber} |
6. |
Wyjaśnianie {rodzaje wyjaśniania: genetyczne, strukturalne, funkcjonalne} |
7. |
Wzory, modele, typy idealne {narzędzia badawcze w naukach społecznych i ich egzemplifikacje} |
8. |
Obiektywizm, wartościowanie, wolność od wartości {Durkheim, Weber, Rickert} |
9. |
Problemy etyczne w socjologii {kwestie metodologiczne jako problemy etyczne; cele i funkcje nauk społecznych, odpowiedzialność uczonego} |
10. |
Podstawowe metody badawcze {analiza materiałów zastanych, obserwacja, wywiad, metody projekcyjne, eksperyment} |
11. |
Metoda monograficzna i jej zastosowania {założenia, stosowane narzędzia, przykłady zastosowań} |
12. |
Metoda dokumentów osobistych {tzw. metoda polska, założenia, kontrowersje, najważniejsze osiągnięcia} |
13. |
Analiza treści {analiza treści a analiza zawartości; założenia, podejścia, przykłady zastosowań} |
14. |
Rzeczywistość społeczna a możliwości jej badania {poszukiwanie ładu, sensu, zależności przyczynowych a przekonanie o braku spójności i chaosie świata ludzkiego} |
15. |
Podsumowanie cyklu wykładów {przypomnienie najważniejszych problemów dyscypliny – powtórzenie materiału przed egzaminem} |
Literatura
przedmiotu: - Amsterdamski S., Między doświadczeniem a metafizyką. Warszawa 1973. - Durkheim Emile, Zasady metody socjologicznej, wyd. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1968. - Feyerabend P. K., Jak być dobrym empirystą? Warszawa 1979. - Kapralski Sławomir, Wartości a poznanie socjologiczne, wyd. Zakład Wydawniczy „NOMOS”, Kraków 1995. - Krasnodębski, Z. Rozumienie ludzkiego zachowania. Rozdz. 1, 2 i 9. Warszawa 1986. - Kuhn T. S., Struktura rewolucji naukowych. Warszawa 1968. - Mayntz R., Holm K., Hubner P., Wprowadzenie do metod socjologii empirycznej. Warszawa 1985. - Mokrzycki E., Filozofia nauki a socjologia. Warszawa 1980. - Nagel S. Struktura nauki. Warszawa 1970. - Neyman-Mascarou, E. Socjolog i maski. /w:/ O społeczeństwie i teorii socjologicznej. Księga poświęcona pamięci Stanisława Ossowskiego. /red.:/ E. Mokrzycki, Warszawa 1985. - Nowak S., red., Metody badań socjologicznych. Warszawa 1965. - Nowak, S. Obserwacja i rozumienie ludzkich zachowań a problemy budowy teorii. /w:/ tegoż, Studia z metodologii nauk społecznych. Warszawa 1965. - Olechnicki K., Załęcki P., Słownik socjologiczny. Toruń 1997. - Szacki, J. Obiektywizm i subiektywizm w socjologii. /w:/ tegoż, Dylematy historiografii idei oraz inne szkice i studia. Warszawa 1991. - J. Szacki, O tzw. historyzmie w naukach społecznych; E. Mokrzycki, Podstawowe założenia socjologii humanistycznej /w:/ Nowak Stefan /red. pr. zb./, Metodologiczne problemy teorii socjologicznych, wyd. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1971.. - Sztompka Piotr, Teoria i wyjaśnienie. Z metodologicznych problemów socjologii, wyd. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1973.. (część I, ss. 9-29). - Watkins J. N., Wyjaśnianie historii w naukach społecznych. /w:/ P. Sztompka, red., Metodologiczne podstawy socjologii. Kraków 1980. - Weber, M. „Obiektywność” poznania w naukach społecznych. /w:/ Problemy socjologii wiedzy. Warszawa 1985. (ss. 45-56). - Weber, M. Sens „wolnej od wartościowań” socjologii i ekonomii. /w:/ jw. (ss. 101-122) - Ziółkowski M., Znaczenie, interakcja, rozumienie. Warszawa 1981. (rozdz. I i V). - Znamierowski, Cz. Prolegomena do nauki o państwie. Rozdz. XVII - Redukcja indywidualizująca. |
|
Forma
zaliczenia: Egzamin w formie testu. |
|
Uwagi
dodatkowe: Studenci mogą korzystać z
literatury nagranej na dyskach CD znajdujących się w Bibliotece. Można je
wypożyczać w celu przeglądania, przegrania lub wydruku, jednak z przeznaczeniem
tylko do wykorzystania do zajęć
których dotyczą (wyłącznie dla
celów edukacyjnych). |
Powrót do: Dydaktyka doc. dr hab. Izabelli Bukraby-Rylskiej
Opracowała: I. Bukraba-Rylska