Publikacje

Strona główna / Publikacje / Natura 2000 jako czynnik zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich regionu Zielonych Płuc Polski

pod redakcją naukową Artura Bołtromiuka i Marka Kłodzińskiego


Natura 2000 jako czynnik zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich regionu Zielonych Płuc Polski

Warszawa 2011, 420 s.
Wydawca: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk
ISBN 83-89900-41-6

 


Książka powstała w wyniku badań realizowanych w Instytucie Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN w ramach projektu rozwojowego „Społeczno-gospodarcze uwarunkowania zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich objętych siecią Natura 2000 na terenie Zielonych Płuc Polski” (nr 11001204) finansowanego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju.

Oddawana do rąk czytelników książka stanowi omówienie szerokiego kontekstu kształtowania się i funkcjonowania sieci Natura 2000 w UE i w Polsce. Zawarte tu opracowania są zarówno niezbędnym wstępem, jak i koniecznym zasobem wiedzy do prowadzenia dalszych bardziej wnikliwych analiz czynników rozwoju społeczno-gospodarczego terenów objętych ESE N2000. Dla czytelników chcących zapoznać się z wynikami tych szczegółowych badań, zawartych w publikacji IRWiR PAN z 2011 roku Uwarunkowania zrównoważonego rozwoju gmin objętych siecią Natura 2000 w świetle badań empirycznych, prezentowana obecnie książka stanowi wielowymiarowe tło przedstawiające kompleksowo zagadnienia o charakterze ogólnym, dotyczące podstaw koncepcji zrównoważonego rozwoju ze szczególnym uwzględnieniem obszarów wiejskich oraz genezy i ram prawnych funkcjonowania sieci Natura 2000, a także charakterystykę regionu ZPP.

 

SPIS TREŚCI

Wstęp - Artur Bołtromiuk, Marek Kłodziński 13

1. Koncepcja zrównoważonego rozwoju w naukach ekonomicznych – inspiracje, ewolucja, perspektywy - Mariusz Dacko

Wprowadzenie 19
Rozwój zrównoważony jako paradygmat 23
Zrównoważony rozwój dynamicznego systemu gospodarka–społeczeństwo–środowisko 35
Podsumowanie i wnioski 42

2. Zrównoważony rozwój wsi i rolnictwa w kontekście Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej - Artur Bołtromiuk

Wprowadzenie 49
Relacje rolnictwo–środowisko – stan i dynamika zmian 50
Zrównoważony rozwój w celach i instrumentach wspólnotowej polityki rolnej 57
Efekty oddziaływania wybranych instrumentów unijnego wsparcia na środowisko 61
Podsumowanie i wnioski 72

3. Przesłanki utworzenia i geneza sieci Natura 2000 - Artur Bołtromiuk

Wprowadzenie 77
Problem utrzymania europejskiej różnorodności biologicznej 78
Rozwój sieci Natura 2000 w Unii Europejskiej 84
Proces wyznaczania obszarów ESE N2000 w Polsce 88
Podsumowanie i wnioski 100

4. Status obszarów Natura 2000 w prawie polskim i unijnym - Adam Habuda

Obszary Natura 2000 w aktach prawa międzynarodowego i unijnego 105
Istota i reżim prawny obszarów ESE N2000 113
Relacje między ochroną przyrody a działalnością gospodarczą 119
Natura 2000 a status prawny właściciela nieruchomości objętej siecią 123
Podsumowanie i wnioski 129

5. Działania na rzecz rozwoju obszarów Natura 2000 – europejskie doświadczenia - Dorota Klepacka

Wprowadzenie 131
Zarządzanie terenami objętymi siecią Natura 2000 132
Działalność gospodarcza na obszarach Natura 2000 139
Podsumowanie i wnioski 146

6. Gospodarka leśna i ochrona przyrody na obszarach pod zarządem Lasów Państwowych w warunkach sieci Natura 2000 - Janusz Dawidziuk, Stanisław Zajączkowski

Wprowadzenie 149
Wdrażanie ESE N2000 w Polsce 150
Strategiczne oceny oddziaływania na środowisko planów urządzenia lasu 155
Zachowywanie stabilności ekosystemów leśnych na obszarach Natura 2000 158
Podsumowanie i wnioski 165

7. Wybrane elementy instytucjonalnego otoczenia sieci Natura 2000 na terenie Zielonych Płuc Polski - Wojciech Gotkiewicz

Wprowadzenie 171
Problemy funkcjonowania parków narodowych i krajobrazowych na obszarze ZPP 173
Natura 2000 w parkach narodowych i krajobrazowych regionu ZPP 176
Kwestie społeczne na obszarach Natura 2000 w opinii przedstawicieli parków 180
Regionalne dyrekcje ochrony środowiska jako instytucjonalne wsparcie ESE N2000 185
Podsumowanie i wnioski 190

8. Czynniki sprzyjające i ograniczające rozwój terenów wiejskich Zielonych Płuc Polski - Marek Kłodziński

Wprowadzenie 195
Bariery i priorytety rozwoju ZPP w świetle wojewódzkich strategii 196
Bariery rozwoju lokalnego na terenie ZPP 204
Podsumowanie i wnioski 208

9. Rola małych miast w rozwoju obszarów wiejskich regionu Zielonych Płuc Polski - Adam Czarnecki

Wprowadzenie 213
Relacje małe miasta – obszary wiejskie w ujęciu teoretycznym 215
Znaczenie małych miast jako rynków pracy 219
Miejsce małych miast w sieci powiązań ekonomicznych wiejskich przedsiębiorców 228
Podsumowanie i wnioski 237

10. Ogólny zarys rolnictwa w województwach regionu Zielonych Płuc Polski - Józef St. Zegar

Wprowadzenie 243
Charakterystyka rolniczego użytkowania ziemi 244
Podstawowe cechy gospodarstw rolnych 253
Struktura społeczno-ekonomiczna i specyficzne grupy gospodarstw rolnych 263
Podsumowanie i wnioski 274

11. „Drugie domy” jako element współczesnej przestrzeni wiejskiej Zielonych Płuc Polski - Adam Czarnecki

Wprowadzenie 277
„Drugie domy” a lokalna gospodarka 279
Skala i zróżnicowanie przestrzenne zjawiska „drugich domów” na obszarach wiejskich ZPP 281
Relacje ekonomiczne między właścicielami „drugich domów” a mieszkańcami wsi 288
Podsumowanie i wnioski 295

12. Potencjalne kierunki rozwoju przedsiębiorczości na obszarach cennych przyrodniczo - Anna Liro, Zenon Tederko

Wprowadzenie 299
Relacje między sektorem gospodarczym a sektorem ochrony różnorodności biologicznej 301
Przykłady partnerstwa biznesu i bioróżnorodności 305
Podsumowanie i wnioski 316

13. Potrzeba strategicznego planowania rozwoju gmin wiejskich - Marek Kłodziński

Wprowadzenie 319
Zalety posiadania poprawnie skonstruowanej strategii gminnej 320
Uspołecznienie tworzenia i realizacji strategii 324
Podsumowanie i wnioski 330

14. Edukacja ekologiczna: dokumenty, badania, refleksje - Barbara Perepeczko

Wprowadzenie 337
Edukacja w świetle instytucji i dokumentów międzynarodowych 339
Ekologia w nauce społecznej Kościoła katolickiego 340
Edukacja ekologiczna w świetle badań mieszkańców wsi 343
Podsumowanie – refleksje i rekomendacje 349

15. Koncepcja systemu publicznego wsparcia rolnictwa na obszarach europejskiej sieci ekologicznej - Artur Bołtromiuk

Mechanizmy internalizacji środowiskowych efektów zewnętrznych rolnictwa 359
Istota publicznego wsparcia rolnictwa na obszarach Natura 2000 369
Przykładowe warianty konstrukcji nowej płatności i kalkulacje stawek 376
Rekomendowany system płatności dla obszarów Natura 2000 i jego uzasadnienie 383
Podsumowanie i wnioski – problemy wdrażania nowej płatności 392

Podsumowanie - Artur Bołtromiuk, Marek Kłodziński 399
Summary - Artur Bołtromiuk, Marek Kłodziński 411

Powrót