Publikacje
sous la direction de Maria HALAMSKA et Marie-Claude MAUREL
 |
Les acteurs locaux à l'épreuve du modèle européen LEADER.
|
Cette publication a été réalisée dans le cadre du projet Aldetec - Action locale et développement territorial en Europe centrale - financé par l'Agence nationale de la recherché n° ANR-08-BLAN-0270-01.
SOMMAIRE
Le modele européen de développement local est-il transférable? 7
Is the European local development model transferable? 21
Czy możliwy jest transfer europejskiego modelu rozwoju lokalnego do nowych krajów członkowskich? 35
Marie-Claude MAUREL
L'approche LEADER et le développement local en France 53
Pascal CHEVALIER
L'expérimentation de I'approche LEADER en Hongrie 71
Marie-Claude, Maurel Pascal Chevalier, Peter Póla
Les voies de la mise en oeuvre du programme LEADER en Pologne 95
Maria Halamska, Sylwia Michalska, Ruta Śpiewak
Les ressources propres de la campagne et les programmes exogenes de développement. L'exemple de la relation entre le capital social et le Programme pilote LEADER+ 113/
Maria Halamska
Le capital social des Groupes d'Action Locale : quel potentiel? 135
Katarzyna Hanke-Zajda
L'émergence du développement local : le cas de Bóly en Transdanubie méridionale 149
Marie-Claude Maurel, Peter Póla
Conclusion 185
Marie-Claude Maurel
Résumés 191
Abstracts 195
Streszczenia 199
Présentation des auteurs 203
Streszczenia:
Program LEADER i rozwój lokalny we Francji
Pascal Chevalier
Aby przybliżyć tematykę rozwoju lokalnego, wybraliśmy jako przykład proces wdrażania programu LEADER we Francji. W tym kraju program wsparł projekty rozwoju terytorialnego stworzone przez aktorów lokalnych działających na obszarach wiejskich. Celem szkicu jest ustalenie i analiza kontekstu, w jakim zastosowano program LEADER, a także analiza procesu jego wdrażania w szczególnym kontekście decentralizacji i regionalizacji. Władze dążyły do tego, by inicjatywa LEADER+, a następnie oś LEADER (2007-2013) nie miały charakteru polityki wspólnotowej stosowanej w ten sam sposób na wszystkich obszarach wiejskich. Rezultatem programu powinno być wytworzenie rzeczywistej wartości dodanej w stosunku do krajowych i wspólnotowych polityk wspierających rozwój terytorialny. Program powinien jednak działać w połączeniu z nimi, tak aby w pełni wykorzystać efekt „synergii” oraz „komplementarności”.
Testowanie programu LEADER na Węgrzech i badania nad LGD w komitacie Baranya
Marie-Claude Maurel, Pascal Chevalier, Peter Póla
Istniejąca od 2004 r. europejska polityka rozwoju wiejskiego jest wprowadzana na terytoria wiejskie znajdujące się w szczytowym momencie etapu ponownego scalania, zarówno jeśli chodzi o działalność ekonomiczną, jak i sposób współrządzenia oraz systemy aktorów. Wzrosło znaczenie mikroregionu jako nowego terenu działalności publicznej, gdzie następuje spotkanie polityk wprowadzanych odgórnie (top-down) i inicjatyw oddolnych (bottom-up). Po przystąpieniu Węgier do UE w 2004 r. zaczął działać program typu LEADER+ będący częścią Programu Operacyjnego na Rzecz Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich (AVOP). Nad jego wdrażaniem czuwa Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, które jest autorem narodowej strategii rozwoju obszarów wiejskich. To jednocześnie definiuje ramy normatywne i określa ogólne cele, określające proces selekcji działań w programie LEADER+. W oparciu o badania empiryczne szkic przedstawia działalność pierwszych Lokalnych Grup Działania (2004-2006) w komitacie Baranya oraz sformułuje wnioski na przyszłość.
Sposoby wdrażania programu LEADER w Polsce
Maria Halamska, Sylwia Michalska, Ruta Śpiewak
Od momentu wejścia Polski do Unii Europejskiej program LEADER wpisuje się w system planowania na obszarach wiejskich. Stanowił on część Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2004-2006 oraz Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia (2007-2013), w których cel horyzontalny nr 6 dotyczy rozwoju wsi. Jest on sformułowany jako poszukiwanie sposobów na wyrównywanie szans na rozwój oraz jako pomoc w przeprowadzaniu zmian strukturalnych na terenach wiejskich. Instrumentami realizacji tego celu jest Program Rozwoju Obszarów Wiejskich, a także inne działania z dziedziny polityki regionalnej, które są częścią Krajowego Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich. Ich źródłem finansowania są fundusze strukturalne. Wdrażaniem programu LEADER (2007-2013) zajmują się władze samorządowe województw (urzędy marszałkowskie). Tym samym program został włączony w system planowania na poziomie regionalnym (wojewódzkim).
Zasoby własne wsi i zewnętrzne programy rozwoju. Na przykładzie kapitału społecznego i programu pilotażowego LEADER+
Maria Halamska
Począwszy od 2004 r. na wsparcie obszarów wiejskich są przeznaczane znaczne środki finansowe. Transfer środków odbywa się w ramach publicznych programów, których adresatem są tereny wiejskie, a przede wszystkim rolnictwo i rolnicy. Część tych środków (których wartość wzrosła po 2007 r.) jest przeznaczona na rozwój wsi, który ma przebiegać według nowego paradygmatu, innego niż paradygmat modernizacji. W tej perspektywie nabierają dużego znaczenia czynniki inne niż finansowe, a mianowicie te elementy, które współtworzą kapitał ludzki, kulturowy i społeczny. Liczne analizy wskazują na deficyt kapitału społecznego w środowisku wiejskim. Autorka stawia pytanie, czy wiejski kapitał społeczny może być pomocny przy optymalnym wykorzystaniu środków finansowych, czy też część z nich pozostanie niewykorzystana. Podstawę empiryczną rozważań stanowią relacje pomiędzy kapitałem społecznym a drugim schematem pilotażowego programu LEADER+ w województwie łódzkim.
Potencjał kapitału społecznego Lokalnych Grup Działania
Katarzyna Hanke Zajda
Przedmiotem studium jest analiza „kapitału społecznego” członków LGD. Pojęcie „kapitału społecznego” jest definiowane jako „związki pomiędzy jednostkami ludzkimi - sieci społeczne, wartości i wynikające z nich zaufanie” (R. Putnam). Przedstawiono tu wyniki badań socjologicznych wspomnianych trzech elementów składowych kapitału społecznego. Na zaufanie, jakim charakteryzują się członkowie LGD składa się zaufanie do osób znajomych, zaufanie ogólne oraz zaufanie do instytucji. Wartości dzielą się na zmienne, takie jak patriotyzm lokalny, reprezentowanie interesów układu partnerskiego, aktywność społeczną. Ocenę sieci można przeprowadzić badając takie zmienne jak udział w procesie podejmowania decyzji przez LGD, współpracę członków LGD reprezentujących trzy sektory czy częstotliwość uczestnictwa w spotkaniach LGD. Bierze się także pod uwagę motywację, jaka kierowali się członkowie LGD przystępując do niej. Podstawę analiz stanowią badania empiryczne prowadzone w województwie łódzkim.
Wyłanianie się rozwoju lokalnego. Przykład Bóly na południu Wielkiej Niziny Węgierskiej
Marie-Claude Maurel, Peter Póla
Przedmiotem analizy jest pewna całość społeczno-terytorialna. Ośrodkiem systemu jest gmina Bóly, która mieści pewną liczbę instytucji ekonomicznych i społecznych oraz posiada infrastrukturę, dzięki której jest lokalnym centrum usługowym. Artykuł przedstawia transformację, jakiej uległy ramy życia gospodarczego i społecznego oraz zmiany struktury terytorium na przestrzeni pięćdziesięciu lat - od narzucenia systemu kolektywistycznego po stopniowe wyjście z niego w latach 90 XX wieku. W momencie objęcia Węgier w 2004 r. systemem programów europejskich pojawiła się nowa koncepcja rozwoju lokalnego. Udane przejście do systemu gospodarki rynkowej zależy tu od procesu kolektywnego przyswajania wiedzy opartego na etyce pracy, know-how i przedsiębiorczości. Wartości te odnajdujemy w kulturze wspólnoty szwabskiej, wciąż obecnej u lokalnych aktorów. Władze miasta Bóly koordynowały wysiłki prowadzące do adaptacji gminy do nowych warunków oraz aktywnie działały na rzecz większej integracji mechanizmów produkcyjnych i wsparcia instytucjonalnego. Pomimo niespójnej reorganizacji polityczno-administracyjnej system lokalny na Węgrzech został dostosowany do nowej sytuacji. Bóly stało się niekwestionowanym ośrodkiem rozwoju na skalę mikroregionu. W momencie wprowadzania nowego, europejskiego modelu lokalni aktorzy byli w stanie zmobilizować siły i udowodnić swą dynamikę.
