Leszek Klank

Sukcesja gospodarstw rolnych w Polsce (Farm Succession in Poland) Warszawa: 2006, 193 s., tab. Wydawca: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk ISBN 83-89900-14-9

Ze wstępu
W naukach ekonomicznych jest kilka zagadnień bardzo dobrze zbadanych i opisanych, lecz niewyjaśnionych do końca. Do nich należą niewątpliwie kwestie podziału, w tym podziału dochodów osobistych oraz szeroko rozumianego rozwoju. Kwestie te mają już nie wielowiekową, lecz wielomilenyjną, historię, by wspomnieć tylko biblijną Przypowieść o talentach. W naukach społeczno-ekonomicznych zajmujących się zagadnieniami wsi i rolnictwa do podobnych kwestii zaliczyć można m.in. sukcesję gospodarstw. Zainteresowanie badaczy sprawami sukcesji w rolnictwie dość szybko wzrasta. Obejmują one nowe niewyjaśnione obszary, takie jak chociażby "drabina sukcesji", czyli etapy i kolejność przekazywania władzy kierowniczej; stosowane są nowe metody, zarówno ilościowe, jak i jakościowe, pozwalające nie tylko na opis zagadnienia, ale także na ich ekstrapolację. Są to badania drogie, dlatego też najczęściej realizowane w krajach o najwyższym stopniu rozwoju. Natomiast brak takich badań w dawnych krajach obozu komunistycznego, chociaż podwaliny naukowe tej dziedziny zostały sformułowane w Rosji już przez Aleksandra Czajanowa.
Sukcesja gospodarstw jest niewątpliwie zagadnieniem interdyscyplinarnym i bardzo interesującym zarówno dla ekonomistów, socjologów, prawników, psychologów, jak i całej sfery doradztwa i planowania. Sukcesja gospodarstw, mając charakter interdyscyplinowy, ma bardzo ważny wpływ na wiele aspektów gospodarowania w rolnictwie, na wsi, w finansach lokalnych i publicznych, w ochronie zdrowia i opiece społecznej. Nie są to zatem tylko kwestie relacji podstawowych czynników produkcji czy też demografii. Sukcesja niewątpliwie wiąże się z ekonomią, albowiem jej syntetycznym wynikiem jest wydajność pracy rolnika, a tym samym dochody i warunki bytu rolnika oraz jego rodziny.

SPIS TREŚCI

Wstęp

Rozdział 1. Sukcesja gospodarstw rolnych. Zagadnienia ogólne

Wprowadzenie

1.1. Stan badań

1.1.1. Badania w Polsce

1.1.2. Badania w świecie

1.2. Cele i metoda badań

Rozdział 2. Mechanizm sukcesji gospodarstw rolnych

2.1. Sukcesja - podstawowe pojęcia

2.2. Mechanizm rozwoju gospodarstwa rolnego

2.2.1. Cele, formy i etapy sukcesji

2.2.2. Etapy rozwoju rodziny i gospodarstwa

2.2.3. Cele sukcesji

2.2.4. Sukcesja gospodarstw - wyniki analizy empirycznej

2.2.5. Charakterystyka rolników deklarujących przekazanie gospodarstwa

2.2.6. Wiek przekazującego i następcy według badań własnych

2.3. Mechanizm rozwoju rodziny chłopskiej

2.4. Mechanizm transferu gospodarstwa

Rozdział 3. Czynniki kształtujące sukcesje gospodarstwa

3.1. Zagadnienia metodyczne

3.2. Opis modelu

3.2.1. Ocena dopasowania modelu

3.2.2. Dobroć modelu

3.3. Budowa modelu

3.3.1. Zmienne modelu

3.3.2. Submodel logistyczny

3.3.3. Wyniki oszacowania modelu podstawowego

Rozdział 4. Ekonomia gospodarstw młodych rolników

Wprowadzenie

4.1. Sytuacja ekonomiczno-finansowa gospodarstw prowadzonych przez młodych rolników

2.2. Gospodarstwa młodych rolników w zależności od obszaru

4.3. Zróżnicowania regionalne gospodarstw w zależności od obszaru

4.4. Gospodarstwa młodych rolników według poziomu dochodów

4.5. Decyzje produkcyjne gospodarstw młodych rolników. Ujęcie modelowe

Reasumpcja

Rozdział 5. Ubezpieczenia społeczne w rolnictwie

Wprowadzenie

5.1. Geneza współczesnego systemu zabezpieczenia socjalnego rolników

5.2. Stan organizacyjno-finansowy obecnego systemu zabezpieczę rolniczych

5.3. Wewnętrzna organizacja systemu ubezpieczeń

5.4. Finansowanie ubezpieczeń rolników

5.5. Reforma systemu

5.6. Pozostałe sfery działania KRUS

5.7. Renty strukturalne dla rolników

Wnioski

Rozdział 6. Podstawy prawne sukcesji

6.1. Polityka obrotu ziemią przed okresem transformacji

6.2. Ustawowe dziedziczenie gospodarstw rolnych

6.2.1. Zagadnienia ogólne

6.2.2. Dziedziczenie gospodarstw rolnych po osobach, które zmarły przed 6 kwietnia 1982 r.

6.2.3. Dziedziczenie gospodarstw rolnych od 6 kwietnia 1982 r. do 14 lutego 2001 r.

6.3. Dziedziczenie gospodarstw rolnych od 14 lutego 2001 r.

6.4. Ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego

6.4.1. Podstawowe uregulowania dotyczące pierwokupu

6.4.2. Polityka ANR w dziedzinie pierwokupu

6.4.3. Rola notariuszy w realizacji ustawy

6.4.4. Realizacja ustawy

6.4.5. Problemy z realizacją ustawy

6.4.5.1. Zakres obrotu nieruchomościami

6.4.5.2. Szczelność przepisów ustawy

6.4.5.3. Oświadczenia składane przez gminy

6.4.5.4. Warunkowe umowy sprzedaży

6.4.5.5. Nabywanie nieruchomości przez cudzoziemców

Reasumpcja

Bibliografia

Aneks

Abstract