Publikacje
pod redakcją naukową Andrzeja Rosnera
Uwarunkowania i kierunki przemian społeczno-gospodarczych na obszarach wiejskich(Determinants and Directions of Socio-Economic Change in Rural Areas)Warszawa: 2005, 450 s., map., tab. Wydawca: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk ISBN 83-89900-00-9 (wyczerpane) |
Publikacja zawiera wybór najważniejszych prac powstałych w ramach programu badawczego: Uwarunkowania i kierunki przemian społeczno-gospodarczych na obszarach wiejskich. Ma ona charakter wielodyscyplinarny, problemy wsi i rolnictwa prezentowane są z perspektywy ekonomii, socjologii, demografii, psychologii społecznej, geografii gospodarczej itp. Niektóre opracowania mają charakter interdyscyplinarny, inne - choć ograniczają się do prezentacji problemu z perspektywy (i w języku) jednej dyscypliny - w zestawieniu z pozostałymi dają wielodyscyplinarny obraz aktualnych problemów wsi.
Układ opracowań w książce nie jest przypadkowy, przy jego ustalaniu kierowano się względami merytorycznymi. Otwierają ją opracowania ekonomiczne, choć można odnaleźć w nich wiele odniesień do problemów struktury społecznej, zmieniających się funkcji wsi i rolnictwa. Grupę tekstów z tego zakresu kończy, a rozpoczyna następną, problem dotyczący budowy kapitału społecznego na wsi. Kapitał ten tworzony jest w społecznościach lokalnych, stąd przejście cło opracowań dotyczących gospodarki lokalnej, zróżnicowań przestrzennych i charakterystyki instrumentów gospodarczej polityki lokalnej. Specjalne miejsce wśród tych opracowań zajmuje nowe podejście do badań gospodarki lokalnej jako układu małe miasto - sąsiednie obszary wiejskie. Problematyka ta była wcześniej dostrzegana badaniach Instytutu, jednak jej znaczenie wzrasta, a analiza poprzez identyfikację przepływów: kapitału, zasobów pracy, popytu na dobra i usługi między wsią, ośrodkiem miejskim i dalszym otoczeniem - jest propozycją nowego (przynajmniej w kraju) sposobu podejścia cło tego problemu badawczego.
Kolejną grupę opracowań stanowią teksty dotyczące usług publicznych i wiążącego się z tym problemu poziomu życia ludności wiejskiej. Na jakość życia znaczący wpływ ma dostępność do tych usług (w przedstawianym zbiorze prac - ze szczególnym uwzględnieniem edukacji), obraz samego siebie oraz opinia o nas w szeroko rozumianej świadomości społecznej, a także zakotwiczenie kulturowe.
Zbiór zamyka i niejako podsumowuje tekst, który z perspektywy socjologicznej powraca do wątku ekonomicznego i przestrzennego, równie dobrze mógłby więc rozpoczynać tom, jak go kończyć. (z Wprowadzenia)
Spis treści
- Andrzej Rosner: Wprowadzenie
- Jerzy Wilkin: Rolnictwo a społeczeństwo - ewolucja funkcji i relacji
- Marek Kłodziński: Dywersyfikacja gospodarki wiejskiej
- Tadeusz Hunek: Redefinicja funkcji rolnictwa polskiego w warunkach gospodarki rynkowej oraz akcesji do Unii Europejskiej
- Izasław Frenkel: Struktura demograficzno-zawodowa ludności wiejskiej w świetle wyników Narodowego Spisu Powszechnego 2002
- Maria Halamska: Polski "koniec chłopów"
- Barbara Fedyszak-Radziejowska: Wewnętrzne i zewnętrzne czynniki zmian na polskiej wsi a proces jej "demarginalizacji"
- Włodzimierz Dzun: Wielkoobszarowe gospodarstwa rolne - transformacja, sprawność funkcjonowania, perspektywy rozwoju
- Ryszard Kamiński: Aktywność społeczności wiejskich. Stare potrzeby, nowe impulsy
- Marta Błąd: Znaczenie programów odnowy wsi w rozwoju obszarów wiejskich w Polsce
- Adam Czarnecki: Obszary wiejskie, urbanizacja wsi, rozwój wielofunkcyjny, rolnictwo wielofunkcyjne - przegląd pojęć
- Leszek Klank: Ekonomiczne czynniki rozwoju lokalnego
- Andrzej Rosner: Zróżnicowanie przestrzenne obszarów wiejskich w Polsce
- Krystian Heffner: Czynniki rozwoju obszarów wiejskich - rola małych miast
- Beata Pięcek: Lokalne uwarunkowania poziomu życia ludności wiejskiej
- Jarosław Domalewski, Krzysztof Wasielewski: Dostęp młodzieży wiejskiej do edukacji - z perspektywy zmian w szkolnictwie średnim i wyższym
- Krystyna Szafraniec: Autorytaryzm polskiej wsi
- Barbara Perepeczko: Wizerunek rolnictwa w świadomości społecznej - wiedza, poglądy, wyobrażenia
- Izabella Bukraba-Rylska:Dziedzictwo kulturowe polskiej wsi - balast czy atut w zjednoczonej Europie
- Maria Wieruszewska: Społeczna gospodarka rynkowa: mit czy zasób do wykorzystania na wsi?