Publikacje

Strona główna / Publikacje / pozycje roku 1998

pozycje roku 1998

okladka

Wielkoobszarowe gospodarstwa rolne, ich załogi i nowi gospodarze

Pod redakcją naukową Barbary Fedyszak-Radziejowskiej
Warszawa: IRWiR PAN, 1998, - 189 s.: bibliogr.; - Problemy Rozwoju Wsi i Rolnictwa
ISBN 83-853690-41-4

(wyczerpane)

Książka, która ukaże się nakładem IRWiR PAN, zawiera dorobek ważnej, interdyscyplinarnej, ogólnopolskiej konferencji zorganizowanej w Warszawie 2 grudnia 1997 r., poświęconej prezentacji wyników badań nad procesem przekształceń państwowego rolnictwa. Dorobek socjologów wsi i ekonomistów rolnych, którzy w latach 1995-1997 podjęli trud zbadania i opisania ważnego fragmentu procesu transformacji polskiej gospodarki z socjalistycznej i centralnie planowanej w sprywatyzowaną oraz rynkową, okazał się niezwykle interesującym osiągnięciem badawczym. Publikacja zawierać będzie zarówno rezultaty badań prowadzonych nad ekonomiczną kondycją wielkoobszarowych, liczących powyżej 100 ha, gospodarstw rolnych, wyniki badań socjologicznych poświęconych sytuacji społeczności tworzonej przez dawne załogi PGR-ów, jak i "socjologiczny portret nowych gospodarzy dawnych PGR", czyli opis powstającej na naszych oczach nowej elity producentów rolnych. Cennym uzupełnieniem rezultatów badań naukowych będzie przedstawienie przez przedstawicieli Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa problemów i dorobku tej instytucji.

Ważnym rozdziałem prezentowanej książki jest zapis dyskusji panelowej zainspirowanej pytaniem: "Czy w perspektywie integracji z Unią Europejska, wielkoobszarowe gospodarstwa rolne ograniczą znaczenie i rolę gospodarstw rodzinnych?". Wyraźnie odmienne sposoby widzenia zalet i wad gospodarstw opierających swoją działalność na pracy najemnej sprawiają, że lektura tego fragmentu książki inspiruje i pobudza do refleksji nad przyszłością polskiego rolnictwa. O wartości książki decydują zwykle jej autorzy. Na wspomnianej konferencji spotkali się praktycy i badacze, a wśród nich: A. Tański i J. Pyrgies (AWRSP), minister rolnictwa R. Brzezik, ekonomiści: J. Wilkin (UW), W. Józwiak i W. Guzewicz (IERiGŻ), W. Ziętara (SGGW), socjologowie: M. Halamska (UW i IRWiR), E. Tarkowska (IFiS), M. Wieruszewska, K. Łapińska-Tyszka, B. Fedyszak-Radziejowska (IRWiR), E. Psyk-Piotrowska (UŁ), B. Perepeczko (SGGW) i wielu innych, których wiedza i doświadczenie badawcze są najlepszą rekomendacją prezentowanej książki.

okladka

Dekolektywizacja rolnictwa w Europie Środkowej i jej społeczne konsekwencje

Maria HALAMSKA
Warszawa: IRWiR PAN, 1998, - 224 s.: bibliogr.; rys.; tab.; summ.; - Problemy Rozwoju Wsi i Rolnictwa
ISBN 83-85369-42-2

(wyczerpane)

Dwudziestowieczna historia wsi i rolnictwa w Europie Środkowej jest historią burzliwą; reformy rolne w pierwszej połowie XX wieku, trwająca czterdzieści lat kolektywizacja, tworząca rolnictwo oparte na wielkoobszarowych nieprywatnych gospodarstwach, pełniących dualne, produkcyjno-socjalne funkcje, oraz zapoczątkowana w 1989 roku dekolektywizacja.

Proces dekolektywizacji, to proces zmiany rolnictwa kolektywistycznego, co oznacza zmiany w sferze stosunków własności, zmiany struktur produkcyjnych, zmiany racjonalności ich funkcjonowania. Zmiany w sferze ekonomicznej (zwłaszcza w strukturze własności i hierarchiach organizacyjnych) wywołują zmiany w strukturze społecznej wsi. Dalszą ich konsekwencją są zmiany w sferze postaw i systemie wartości. Dekolektywizacja rolnictwa wiąże się więc ze zmianami na wsi i stanowi element procesu transformacji społeczeństw post-komunistycznych.

Przedmiotem pracy jest analiza, oparta na empirycznych badaniach i innych materiałach źródłowych, procesu dekolektywizacji w okresie 1989-1997. Dotyczy ona pięciu krajach Europy Środkowej: Czech, Polski, Rumunii, Słowacji i Węgier. Owocem tej analizy jest zarysowanie prawidłowości procesu: zmiany racjonalności gospodarowania w rolnictwie, zmiany stosunków własności (zawłaszczanie) oraz zmiany społecznych form organizacji produkcji zostają wpisane w dynamikę procesu postkomunistycznej transformacji w każdym kraju. W dwóch ostatnich rozdziałach ukazane są społeczne skutki dekolektywizacji: dezagraryzacja i restratyfikacja wsi (burżuazyjnienie, profesjonalizacja, marginalizacja) oraz zmiany jej tożsamości społecznej. W zakończeniu podjęta jest próba wpisania dekolektywizacji w proces transformacji (tranzycji) i modernizacji.

Powrót