pozycje roku 1996

Wieś i rolnictwo w badaniach społeczno-ekonomicznych: księga jubileuszowa IRWiR PAN 1971-1996 Pod red. nauk. Mikołaja Kozakiewicza Warszawa: IRWiR PAN, 1996, 296 s.: rys., tab., tabl., summ. ISBN 83-85369-34-1 (wyczerpane)

Treść:

Część I - IRWiR PAN w ocenie kolejnych dyrektorów:
Dyzma Gałaj: IRWiR PAN - próba odejścia od metod konwencjonalnych w badaniach społecznych, s.17-16; Augustyn Woś: Idea interdyscyplinarna badań nad rozwojem wsi i rolnictwa. Kilka refleksji w związku z 25-leciem IRWiR PAN, s. 30-33; Józef Okuniewski: Dylematy wsi rolnictwa w badaniach IRWiR w latach 1986-1990, s. 34-39; Maria Wieruszewska: Refleksja naukowa o wsi w perspektywie zmieniających się podstaw teoretycznych, s. 40-60.

Część II - Perspektywy rozwojowe rolnictwa na przełomie tysiącleci:
Józef Okuniewski: Czynniki kształtujące sytuację wsi i rolnictwa u progu XXI wieku, s. 61-82; Mieczysław Adamowicz: Ewolucja systemu regulacji rynku rolnego w procesie integracji Polski z Unią Europejską, s. 83-107; Tadeusz Hunek: Zarys teorii międzynarodowej integracji gospodarczej - lekcja dla akcesji Polski z Unią Europejską, s. 108-125; Janusz L. Siemiński: Koncepcje rozwoju obszarów wiejskich w procesie transformacji ustrojowej Polski lat dziewięćdziesiątych, s. 126-153; Marek Kłodziński: Wielofunkcyjność warunkiem aktywizacji gospodarczo-społecznej obszarów wiejskich, s. 154-168; Ryszard Borowicz: Samorządy wiejskie i rolnicze - świadomość samorządowa, s. 169-176.

Część III: Wnioski z badań empirycznych:
Barbara Tryfan: Ćwierć wieku studiów nad rodziną wiejską, s. 177-192; Maria Halamska: Polskie gospodarstwo rolne z perspektywy porównawczej, s. 193-213; Zbigniew Kwieciński: Potoczne ideologie i kompetencje edukacyjne. Z toruńskich badań longitudalnych, s. 214-228; Mikołaj Kozakiewicz: IRWiR PAN w PRL - granice wolności i przymusu. Na przykładzie badań Zespołu Oświatowego, s. 229-237; Franciszek Jakubczak: Polska interdyscyplinarna szkoła pamiętnikoznawstwa przełomu tysiącleci, s. 238-253; Izabella Bukraba-Rylska: Polska lokalna w oczach młodzieży, s. 254-265; Barbara Fedyszak-Radziejowska: Od etosu pracy rolnika do etosu przedsiębiorcy, s. 266-279.

Przeobrażenia społeczno-ekonomiczne obszarów wiejskich pogranicza zachodniego Pod red. nauk. Marka Kłodzińskiego i Andrzeja Rosnera IRWiR PAN, Warszawa 1996, 392 s. rys., tab. ISBN 83-85369-35-X (wyczerpane)

Celem badań realizowanych w latach 1994-1995 przez zespół 16 osób pod kierunkiem M. Kłodzińskiego, a finansowanych przez Fundację Współpracy Polsko-Niemieckiej, było ukazanie potencjału społeczno-gospodarczego terenów wiejskich Środkowego Nadodrza oraz możliwości ożywienia ich gospodarki. Ważnym elementem pracy było ukazanie szans na rozwój tych terenów płynących z właściwego wykorzystania renty położenia nadgranicznego a więc między innymi rozwoju różnorodnych form współpracy polsko-niemieckiej. Wskazano także na zagrożenia tej współpracy płynące z nowych form patologii społecznej. Przedstawiono sytuację w rolnictwie i jego dalsze perspektywy rozwojowe oraz stan małego i średniego biznesu wiejskiego. Ważnym elementem badań była analiza roli lokalnych władz i samorządu w aktywizacji gospodarczej gmin pasa przygranicznego. Osobne rozdziały pracy zostały poświęcone rozwojowi agroturystyki, handlu przygranicznego, przemysłowi rolno-spożywczemu, bezrobociu, procesom demograficznym, przedsiębiorczości oraz stosunkowi młodego i starszego pokolenia do Niemców i kapitału zagranicznego. Całość pracy została podporządkowana idei wielofunkcyjnego rozwoju terenów wiejskich i ma charakter monitoringu procesów społeczno-gospodarczych.

W trakcie badań zostało wytypowanych kilkadziesiąt wsi województwa zielonogórskiego i gorzowskiego posiadających możliwości przekształcenia w lokalne centra gospodarcze. Opracowanie nie dostarcza gotowych recept na rozwiązanie problemów gmin przygranicznych. Jest to diagnoza sytuacji, która powinna ukazać obok barier utrudniających, czynniki sprzyjające rozwojowi.

Hierarchia potrzeb żywnościowych w 1993 roku na tle potrzeb 1986 roku Joanna Szwacka-Salmonowicz, Zofia Zielińska IRWiR PAN, Warszawa 1996, 126 s. tab. ISBN 83-85369-36-8 (wyczerpane)

Synteza wyników badań kilkuletniego programu zawarta została w publikacji końcowej pt.: "Hierarchia potrzeb żywnościowych w 1993 roku na tle potrzeb w 1986 roku". W prezentowanej pracy zawarto zarówno zagadnienia merytoryczne, jak i metodyczne, związane z badaniem przemian w konsumpcji żywności i hierarchii potrzeb żywnościowych. Ponadto przeprowadzono analizę różnorodnych czynników warunkujących przemiany w strukturze spożycia żywności, przypisując szczególne znaczenie czynnikom ekonomicznym, socjologicznym i psychologicznym.

Empiryczna część pracy prezentuje hierarchizację potrzeb żywnościowych przeprowadzoną w oparciu o współczynniki elastyczności dochodowej wydatków i spożycia żywności oraz badanie ankietowe w przekroju gospodarstw domowych tj.: pracowniczych, pracowniczo-chłopskich, chłopskich oraz emerytów i rencistów. Analizą objęto okresy 1985-87 oraz 1992-93, co pozwoliło na uchwycenie dynamiki przemian dokonujących się w strukturze potrzeb żywnościowych polskich gospodarstw. Przeprowadzona analiza porównawcza hierarchii potrzeb żywnościowych polskich gospodarstw domowych dokonujących się w okresie transformacji gospodarki polskiej na tle potrzeb, ukształtowanych w warunkach gospodarki centralnie planowanej, umożliwiła ocenę: tempa przemian potrzeb żywnościowych, stopnia ich nasycalności, jak również skali przemian jakościowych w spożyciu żywności i intensyfikacji procesów substytucyjnych, dokonujących się na przestrzeni analizowanego okresu.

Ochrona socjalna rodziny rolniczej Barbara Tryfan Warszawa: IRWiR PAN, 1996, 146 s., summ. ISBN 83-85369-34-1 (wyczerpane)

Projekt badawczy przewidziany na lata 1995-1996 stanowi kontynuację projektu z lat 1992-1994 pt. "Bezpieczeństwo socjalne ludności rolniczej w procesie przechodzenia do gospodarki rynkowej". Obecnie punkt ciężkości ujęcia porównawczego w relacji wieś-miasto został przeniesiony na poszukiwanie kompatybilnych rozwiązań, które zbliżyły instytucje socjalne Polski do analogicznych instytucji funkcjonujących w strukturach europejskich. Skoncentrowano się na kilku obszarach problemowych obejmujących ubezpieczenia społeczne, ochronę zdrowia, niepełnosprawność, ochronę macierzyństwa, pomoc społeczną, przejawy patologii ze zwróceniem szczególnej uwagi na alkoholizm, pozycję społeczną kobiety w rodzinie i w pracy zawodowej. Wszystkie te wątki będą analizowane w kontekście międzynarodowym: Francja, Niemcy, Wielka Brytania, Holandia, Szwajcaria, kraje skandynawskie.

Od chłopa do rolnika Dyzma Gałaj Warszawa: KAW, 1996, 358 s. ISBN 83-905570-2-9 (wyczerpane)

Opis zmian jakie zaszły we wsi Bocheń od roku 1960 do 1993. Zmiany te dotyczą następujących obszarów: gospodarki rolnej (struktury gospodarstw, poziomu i struktury produkcji, struktury demograficznej, potencjału produkcyjnego, typizacji gospodarstw z punktu widzenia ich dynamiki rozwoju i wzrostu); zmian w więziach społecznych ze szczególnym uwzględnieniem przekształcania się więzi rodzinno-sąsiedzko-lokalnych w więzi ponadlokalne; zmian w sposobach życia rodzin rolniczych, w ich systemach wartości, w relacjach "rodzina-gospodarstwo", rodzina a środowisko lokalne, rodzina a wartości uniwersalne, rodzina a konflikt między tradycją chłopską a nowoczesnością; koncepcja życia, sposoby pracy, wychowania dzieci, ich role i perspektywy. Analiza zmian we wsi Bocheń traktowana w kontekście zmian w całym rolnictwie i społeczeństwie rolniczym jest podstawą do oceny zmian w jakości życia ludności rolniczej w Polsce.

Powrót