Dominika Milczarek-Andrzejewska

Zagadnienie siły w ekonomii – na przykładzie sektora rolno-spożywczego w Polsce Warszawa 2014, 168 s. Wydawca: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk ISBN 978-83-89900-55-5 cena: 25 zł (wersja papierowa)

 

Pobierz książkę w wersji pdf. tutaj

 

Celem pracy jest próba szerokiego ujęcia kwestii siły i pokazania, że może być ona analizowana przez ekonomistów z różnych punktów widzenia oraz – żeby określić wpływ siły w procesie gospodarowania – należy uwzględnić zarówno siłę ekonomiczną, jak i siłę polityczną. Główna teza pracy brzmi, że najbardziej przydatnym podejściem do badania problematyki siły w procesach gospodarczych jest współczesna ekonomia polityczna i ekonomia instytucjonalna, ponieważ w obu nurtach podkreślane są dystrybucyjne i polityczne konsekwencje działalności aktorów społecznych.

W pracy postawiono także hipotezy szczegółowe dotyczące kolejnych badań empirycznych, które wskazują, że asymetria siły pomiędzy podmiotami w sektorze rolno-spożywczym prowadzi do wielu negatywnych zjawisk gospodarczych i społecznych. Zgodnie z pierwszą hipotezą szczegółową, dotyczącą relacji w sferze publicznej, asymetria siły między uczestnikami sfery publicznej negatywnie wpływa na jakość rządzenia w zakresie polityki rolnej. Druga hipoteza szczegółowa odnosi się do procesu prywatyzacji państwowych gospodarstw rolnych (PGR) i zakłada, że asymetria siły przetargowej jednej z grup uczestniczących w prywatyzacji spowodowała osiągnięcie przez nią określonych korzyści. Według trzeciej hipotezy szczegółowej związanej z badaniem przemian w łańcuchu żywnościowym, asymetria siły przetargowej podmiotów w łańcuchu żywnościowym wpływa szczególnie negatywnie na sytuację małych gospodarstw rolnych i prowadzi do ich wykluczania z rynku.
Książka została podzielona na dwie części: teoretyczno-metodologiczną i empiryczną. W części teoretyczno-metodologicznej, której poświęcono rozdział pierwszy, przedstawione zostały nurty ekonomiczne wykorzystujące pojęcia siły i władzy: teoria organizacji rynku, nauki o zarządzaniu, badania rynku pracy oraz ekonomia polityczna i ekonomia instytucjonalna. Rozdział ten objął także rozważania dotyczące rodzajów siły: siły ekonomicznej i politycznej. W końcowym podrozdziale tej części zawarto ogólną koncepcję metodologiczną badań empirycznych, która pokazuje związki między przeglądem teorii a empiryczną częścią pracy.
W drugiej części książki wykorzystano badania dotyczące sektora rolno-spożywczego, w których autorka uczestniczyła od końca lat 90. XX w. Chociaż analiza siły nie była bezpośrednim celem tych badań, to kwestia asymetrii siły ujawniła się w nich wszystkich jako ważny problem badawczy. Niniejsza praca pozwoliła połączyć te badania wspólnym mianownikiem i poszerzyć spojrzenie na zagadnienie siły w ekonomii.

 

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie 13

Rozdział 1. Siła w ekonomii – ujęcie teoretyczne 17

1.1. Władza i siła w naukach społecznych – wprowadzenie 17
1.2. Siła w głównym nurcie badań ekonomicznych 20
1.2.1. Siła w badaniach z dziedziny organizacji rynku 20
1.2.2. Koncepcja siły w naukach o zarządzaniu 25
1.2.3. Siła w badaniach ekonomii rynku pracy 29
1.3. Siła w nurcie ekonomii politycznej i ekonomii instytucjonalnej 31
1.4. Siła ekonomiczna a siła polityczna 38
1.5. Porównanie podejść do analizy siły w różnych teoriach ekonomicznych 41
1.6. Koncepcja metodologiczna badań 43

Rozdział 2. Siła uczestników sfery publicznej a jakość rządzenia – przykład polityki rolnej w Polsce 49

2.1. Wprowadzenie 49
2.2. Asymetria rozkładu siły w sferze publicznej a jakość rządzenia – przegląd literatury 52
2.2.1. Grabieżcze państwo 52
2.2.2. Grabione państwo 57
2.2.3. Asymetria rozkładu siły w sferze publicznej a jakość rządzenia – podsumowanie 61
2.3.Wyniki badań empirycznych dotyczących jakości rządzenia na przykładzie polityki rolnej 62
2.3.1. Siła a jakość rządzenia – kilka dodatkowych uwag metodologicznych 62
2.3.2. Siła organizacji reprezentujących interesy sektora rolnego 65
2.3.3. Jakość rządzenia na przykładzie polityki państwa wobec sektora rolnego w Polsce – wyniki badania jakościowego 73
2.4. Uwagi końcowe 78

Rozdział 3. Prywatyzacja państwowych gospodarstw rolnych – z perspektywy asymetrii siły przetargowej między uczestnikami procesu 81

3.1. Wprowadzenie 81
3.2. Prywatyzacja jako zmiana instytucjonalna – wpływ siły uczestników procesu 82
3.2.1. Prywatyzacja z perspektywy teorii zmiany instytucjonalnej 82
3.2.2. Dynamika zmiany instytucjonalnej a siła uczestników procesu 85
3.3. Prywatyzacja państwowych gospodarstw rolnych – ogólny zarys 90
3.3.1. Sektor państwowy w rolnictwie na początku procesu transformacji 90
3.3.2. Ramy prawne procesu prywatyzacji państwowych gospodarstw rolnych 92
3.3.3. Skutki prywatyzacji państwowych gospodarstw rolnych 94
3.4.Wygrani i przegrani prywatyzacji z perspektywy asymetrii siły przetargowej między uczestnikami procesu 98
3.4.1. Opis badań empirycznych dotyczących prywatyzacji państwowych gospodarstw rolnych 99
3.4.2. Wygrani i przegrani procesu prywatyzacji państwowych gospodarstw rolnych 102
3.4.3. Siła przetargowa uczestników prywatyzacji państwowych gospodarstw rolnych 105
3.5. Uwagi końcowe 110

Rozdział 4. Zmiany w łańcuchu żywnościowym a siła przetargowa gospodarstw rolnych 113

4.1. Wprowadzenie 113
4.2. Zmiany w łańcuchach żywnościowych w krajach postsocjalistycznych Europy Środkowo-Wschodniej 114
4.3. Wpływ zmian w łańcuchach żywnościowych na sytuację gospodarstw rolnych 119
4.3.1. Integracja a wykluczanie małych gospodarstw rolnych we współczesnych łańcuchach żywnościowych – aspekty teoretyczne 120
4.3.2. Wpływ procesu restrukturyzacji łańcucha żywnościowego na sytuację producentów mleka – wyniki badania empirycznego 122
4.4. Czynniki kształtujące siłę przetargową rolników w łańcuchach żywnościowych 127
4.4.1. Źródła siły ekonomicznej 127
4.4.2. Źródła siły politycznej 130
4.5. Uwagi końcowe 132

Podsumowanie i wnioski 135
Aneks 139
Bibliografia 143
Spis tabel i rysunków 162
About the book 163

Powrót