Maria Halamska, Radosław Hoffmann, Monika Stanny

STUDIA NAD STRUKTURĄ SPOŁECZNĄ WIEJSKIEJ POLSKI Tom 2: Przestrzenne zróżnicowanie struktury społecznej Warszawa 2017, 158 s. Wydawca: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN, Wydawnictwo Naukowe Scholar Spółka z o.o., Warszawa ISBN 978-83-7383-859-8 ISSN 2543-5817

Książka do pobrania

Drugi tom Studiów nad strukturą społeczną wiejskiej Polski poświęcony jest relacjom między strukturą społeczną a przestrzenią: przestrzennemu zróżnicowaniu struktury społecznej z jednej strony i problemowi struktury społecznej jako cechy różnicującej przestrzeń z drugiej. Za kanwę rozważań autorom posłużyły pojęcia „przestrzeni przyswojonej” oraz „przestrzeni naznaczonej”. Struktura społeczna zostaje tu umieszczona w pewnej przestrzeni znanej, przyswojonej, którą można opisać za pomocą wielu znanych skądinąd cech. Struktura społeczna, a ściślej konkretny jej typ, określony przez specyficzny układ grup społeczno-zawodowych, potraktowana zostaje jako cecha przestrzeni, która ową przestrzeń definiuje i naznacza. Wskazuje tym samym obszary wiejskie zdominowane przez robotników, rolników oraz te, w których znaczący udział ma nowa klasa średnia. Wyróżnione typy struktury społecznej: rolniczy, robotniczy, inteligencko-robotniczy oraz mieszany są skorelowane z dynamiką procesów zmian opisanych w tomie pierwszym: dezagraryzacją, proletaryzacją oraz gentryfikacją. Typy struktury społecznej nie tylko są warunkowane przez dynamikę zmian, lecz również same tę dynamikę warunkują.


Warto podkreślić, że autorzy, stawiając problem zmian polskiej wsi, szukają równocześnie oceny stanu obecnego. (…) Każą zadać sobie pytanie, czy stan ten to stan przejściowy, czy też pewna nowa jakość i sposób obecności polskiej wsi w Polsce, w Europie. Książka przynosi ciekawe i nietrywialne wyniki – podane przy tym w kontekście porównawczym.
z recenzji prof. Jerzego Bartkowskiego




Spis treści

O książce   7
1. O zróżnicowaniu przestrzeni i jej wpływie na zjawiska społeczne 10
1.1. Nauki społeczne i przestrzeń  10
1.2. Przestrzeń a struktura społeczna 14
1.3. Naznaczanie obszarów wiejskich w Polsce: zróżnicowanie poziomu i struktury rozwoju społeczno-ekonomicznego  18
1.4. Struktura społeczno-zawodowa wsi i jej przemiany: przypomnienie 36
2. Przestrzenne zróżnicowanie struktury społeczno-zawodowej wsi  42
2.1. Regiony historyczne 42
2.2. Poziom urbanizacji: obszary głównie rolnicze i wielofunkcyjne zurbanizowane  59
2.3. Regiony administracyjno-polityczne: województwa 80
2.4. Podsumowanie  86
3. Struktura zawodowa jako cecha różnicująca przestrzeń wiejską  87
3.1. Pojęcie „struktury” i jej (a) przestrzenna konotacja  87
3.2. Struktura społeczno-zawodowa jako własność zbiorowości społecznych  89
3.3. Typologia współczesnej struktury społeczno-zawodowej wiejskiej Polski 93
4. Korelaty przestrzenne procesów zmian struktury społecznej wsi  107
4.1. Przestrzenny wymiar procesów zmian struktury społeczno-zawodowej: wprowadzenie 107
4.2. Dezagraryzacja 109
4.3. Proletaryzacja 119
4.4. Gentryfikacja 130
Zakończenie: zróżnicowanie i różnicowanie się struktury wsi 139
Bibliografia 144
Noty o autorach 153
Indeks osobowy 155