Wpływ migracji międzynarodowych na zasoby społeczności wiejskich. Świadomość dyskursywna, świadomość praktyczna

Kierownik projektu: Prof. dr hab. Maria Wieruszewska
Okres realizacji: 31.10.2005-30.12.2007
Nr. 1 HO1H 006 29


Syntetyczny opis uzyskanych wyników:

Porównawcza analiza, ilościowo-jakościowa, dotyczyła wszystkich dostępnych gospodarstw domowych w wybranych wsiach trzech rejonów badań – Opolszczyzny, Podlasia i Podkarpacia w roku 2006. Uzyskano 270 ankiet-kwestionariuszy (po 90 w każdym rejonie). Uzupełniono je pogłębionymi wywiadami na temat wpływu migracji na zasoby społeczności wiejskich (kapitał ludzki, kulturowy i społeczny).
Uwarunkowania kulturowe okazały się mieć wpływ na współczesne wiejskie migracje Respondenci opisywali swoje doświadczenia migracyjne i oceniali konsekwencje wyjazdów w zróżnicowany sposób, typowy dla społeczności z której pochodzili i właściwego dla niej systemu wartości.
Na tle wyników badań opinia na temat niskiego kapitału społecznego w Polsce, która pojawia się w literaturze, budzi wątpliwości. Pierwsza wątpliwość dotyczy zbyt łatwego przenoszenia złożonej kategorii kapitału społecznego w odmienne, nieporównywalne konteksty społeczno-kulturowe. Drugie zastrzeżenie jest związane z tendencją mieszania poziomów kapitału społecznego jako cech jednostek i atrybutów społeczności.
Z punktu widzenia docelowego kraju migracji, potencjał wiejskich społeczności jest wysoko wartościowany. Przedindustrialne wyposażenie migrantów, którzy nie boją się ciężkiej pracy, są zdyscyplinowani i przyzwyczajeni do pokonywania trudności – często bywa atutem na zagranicznym rynku pracy.
Oceny zagranicznych migracji prezentowane przez respondentów z trzech rejonów badań nie były jednolite. Mieszkańcy wsi na Podlasiu wskazywali na negatywne oddziaływanie migracji na życie rodzinne. Mieszkańcy wsi z okolic Rzeszowa dostrzegali korzyści migracji dla życia rodzin. Wszyscy badani mówili o pozytywnym wpływie migrowania na życie we wsi. Swoje oceny opierali na poprawie wyglądu domów oraz standardu materialnego gospodarstw domowych.
Te optymistyczne wyniki nie odnosiły się jednak do życia publicznego wsi, które wskazywało osłabienie we wszystkich rejonach. Również oceny wpływu migracji na życie kraju były negatywne w dwóch rejonach badań na Podkarpaciu oraz na Opolszczyźnie. Tylko respondenci ze wsi na wschód od Siemiatycz (Podlasie) wskazywali na pozytywne konsekwencje migracji dla kraju.

W ramach grantu ukazała się pozycja pod redakcją naukową Marii Wieruszewskiej: Tu i tam. Migracje z polskich wsi za granicę. Warszawa 2007