Jarosław Domalewski, Piotr Mikiewicz

Młodzież w zreformowanym systemie szkolnym (Young People in the Reformed School System) Toruń-Warszawa: 2004, 150 s., tab. Wydawca: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk ISBN 83-85369-70-8

Książka zawiera próbę analizy pierwszych efektów wdrażanej od 1999 roku reformy systemu edukacji w Polsce. Materiał źródłowy pochodzi z badań zrealizowanych wśród ogółu uczniów klas pierwszych szkół ponadgimnazjalnych (4069 osób) regionu toruńskiego, uznawanego pod względem szeregu charakterystyk za przeciętny w skali kraju.
Wyniki badań wskazują, iż wprowadzenie systemu zewnętrznego oceniania nie przyczyniło się do wyrównania szans edukacyjnych młodzieży pochodzącej ze środowisk społecznie upośledzonych. Młodzież z niższych warstw społecznych straciła na wprowadzeniu egzaminów gimnazjalnych, gdyż poziom jej osiągnięć często jest niższy niż poziom ocen szkolnych. W przypadku młodzieży z rodzin o wysokim statusie społecznym występuje odwrotna prawidłowość.
Od początku lat dziewięćdziesiątych zmianie ulegała struktura szkolnictwa średniego. W okresie reformy procesy te zyskały na sile. Obecnie 90% absolwentów gimnazjum kontynuuje naukę w szkołach maturalnych, a jedynie 10% w zasadniczych zawodowych. Konsekwencją tych zmian jest oświatowa, kulturowa i społeczna marginalizacja młodzieży w zasadniczych szkołach zawodowych. Jednocześnie szkoły maturalne tego samego typu ulegają wewnętrznemu zróżnicowaniu. Dotyczy to w szczególności liceów ogólnokształcących, wśród których funkcjonują również niczym nieróżniące się pod względem składu społecznego czy umiejętności edukacyjnych uczniów od liceów profilowanych czy techników zawodowych.

Spis treści

Przedmowa (Krystyna Szafraniec)

Wprowadzenie

Rozdział 1. Efekty funkcjonowania gimnazjum

1.1. Status społeczny rodziny pochodzenia a osiągnięcia uczniów na egzaminach gimnazjalnych

1.2. Środowisko zamieszkania a osiągnięcia uczniów na egzaminach gimnazjalnych

1.3. Relacje między wewnątrz- a zewnątrzszkolnym systemem oceniania

1.4. Podsumowanie

Rozdział 2. Selekcje szkolne na progu szkoły ponadgimnazjalnej

2.1. Dynamika zmian struktury szkolnictwa średniego w rejonie toruńskim

2.2. Wyniki uczniów na egzaminie gimnazjalnym a typ szkoły ponadgimnazjalnej

2.3. Oceny szkolne a typ szkoły ponadgimnazjalnej

2.4. Zróżnicowanie wewnętrzne poszczególnych typów szkól

2.5. Podsumowanie

Rozdział 3. Selekcje społeczne w szkolnictwie ponadgimnazjalnym

3.1. Wpływ wykształcenia rodziców I statusu społecznego rodziny pochodzenia uczniów na selekcje szkolne

3.2. Miejsce zamieszkania a umiejscowienie w strukturze edukacji ponadgimnazjalnej

3.3. Skład społeczny szkól ponadgimnazjalnyeh

3.4. Skład społeczny poszczególnych kategorii szkól wydzielonych ze względu na kompetencje uczącej się w nich młodzieży

3.5. Skład społeczny szkól ponadgimnazjalnyeh a miejsce zamieszkania uczniów

3.6. Podsumowanie

Rozdział 4. Aspiracje edukacyjne i życiowe młodzieży

4.1. Rozkład aspiracji edukacyjnych młodzieży

4.2. Wpływ statusu społecznego rodziców na plany edukacyjne młodzieży

4.3. Aspiracje edukacyjne a wynik na egzaminie gimnazjalnym i oceny szkolne

4.4. Aspiracje edukacyjne młodzieży w zależności od umiejscowienia w strukturze edukacji ponadgimnazjalnej

4.5. Planowany status społeczny

4.6. Planowany status młodzieży w zależności od umiejscowienia w strukturze edukacji ponadgimnazjalnej

4.7. Miejsce zamieszkania a aspiracje edukacyjne i społeczne młodzieży

4.8. Podsumowanie

Rozdział 5. Wyniki na egzaminach, oceny I kariery szkolne a płeć

Zakończenie

Aneks

Bibliografia

O Autorach książki

Condensation