Publikacje
Redakcja naukowa: Maria Halamska, Monika Stanny, Jerzy Wilkin
 |
Ciągłość i zmiana
|
Publikacja wsparta przez Fundację Wspomagania Wsi, Fundację RURall i Polskie Wydawnictwo Rolnicze
Ze wstępu
Trzeci tom pracy zbiorowej Ciągłość i zmiana. Sto lat rozwoju polskiej wsi jest ostatnią publikacją, która powstała w ramach interdyscyplinarnego projektu realizowanego w Instytucie Rozwoju Wsi i Rolnictwa w latach 2015–2020, podjętego w celu uczczenia setnej rocznicy odzyskania niepodległości przez Polskę. Początkowo były to badania własne, od 2017 roku projekt uzyskał finansowanie Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach programu DIALOG i został zatytułowany „Ciągłość i zmiana – sto lat rozwoju wsi i rolnictwa Polski. Współpraca interdyscyplinarna nauk humanistycznych i społecznych na rzecz dialogu środowiskowego”. W formule projektu znajdowało się otwarcie na stosunkowo szerokie środowisko naukowe, co dokumentują nazwiska autorów opracowań w każdym z trzech tomów oraz nazwy ośrodków, w których pracują.
To programowe otwarcie na środowisko zajmujące się rozwojem wsi i rolnictwa zaowocowało dialogiem, także międzypokoleniowym. Formuła dialogu została wpisana w problematykę drugiej konferencji poświęconej stuleciu niepodległości – „Sto lat rozwoju polskiej wsi. Interdyscyplinarny dialog międzypokoleniowy”, zorganizowanej 19 i 20 września 2019 roku. Dialog ten – co pokazują teksty zamieszczone w niniejszej publikacji – był także prowadzony z tekstami już opublikowanymi w dwóch wcześniej wydanych tomach ( Halamska, Stanny, Wilkin 2019). Konferencja miała podobną do pierwszej strukturę tematyczną, nie była jednak jej powtórzeniem, ale dopełnieniem. Pierwsza konferencja koncentrowała się na „ciągłości i zmianie”, druga – na „dialogu międzypokoleniowym”, ogląd tego samego zjawiska różnicuje bowiem także przynależność pokoleniowa, a każde pokolenie naukowców ma w minionym stuleciu inny „czas przeżyty” i inny sposób oceny tego okresu. Materiały zgłoszone na tę właśnie konferencję złożyły się na niniejszą publikację. W pierwszych dwóch tomach nacisk położono na procesy społeczne, ekonomiczne i kulturowe – ich rytm, momenty przyspieszenia i spowolnienia zmian. Celem trzeciego tomu jest również „wielowymiarowy opis procesów, prawidłowości rozwojowych i ich efektów dla zmieniającej się roli wsi w życiu gospodarczym, społecznym i kulturowym kraju, w okresie stu lat od odzyskania przez Polskę niepodległości, a więc w latach 1918–2018”, dodatkowo jednak „rozwinięcie dialogu wokół ujawnionych problemów społeczno-gospodarczych ważnych nie tylko dla mieszkańców wsi, ale i dla całego społeczeństwa”.
SPIS TREŚCI:
Wstęp 7
TOM 3
SPOŁECZNE I KULTUROWE KORELATY ZMIAN 13
Hanna Podedworna, Społeczności wiejskie: zróżnicowane reakcje na zmiany społeczne w przestrzeni wiejskiej 15
Ewelina Szpak, Wieś w tyglu zmian – przeobrażenia społeczne i mentalne na wsi polskiej po 1945 roku 31
Katarzyna Chmielewska, Awans chłopów – obrazy w kulturze 49
Aleksandra Bilewicz, Wiejska spółdzielczość spożywców 1900–1945. Zapomniana karta z dziejów rozwoju wsi polskiej 69
Adam Koziolek, „Modna Gospodyni”, czyli prasa jako narzędzie upowszechniania wiedzy i kształtowania poglądów 101
Roch Sulima, Kultura polskiej wsi – co się wyłania? 119
O ROLNICTWIE RAZ JESZCZE 147
Andrzej Czyżewski, Łukasz Kryszak, Kwestia agrarna czy kwestia wiejska? Problemy rozwoju współczesnej wsi 149
Paulina Zasada, Ewolucja konstytucyjnej regulacji ustroju rolnego Rzeczypospolitej Polskiej 173
Janusz Kaliński, Reformy i zmiany instytucjonalne w rolnictwie Polski Ludowej 193
Wojciech Mielewczyk, Najważniejsze wydarzenia zmieniające strukturę agrarną wsi w latach 1918–2018 217
Edward Majewski, Wspólna polityka rolna Unii Europejskiej na osi czasu 235
Małgorzata Sztoldman, Ewa Wieteska, Jolanta Kossakowska, Dwadzieścia pięć lat wsparcia rozwoju rolnictwa, rybactwa i obszarów wiejskich przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa 265
Bożena Łazowska, Dominik Rozkrut, Statystyka rolnicza w Polsce – ciągłość i zmiana 299
PONOWNIE O PRZESTRZENI 327
Marcin Wójcik, Człowiek i przestrzeń. Geneza geografii wsi w Polsce 329
Monika Wesołowska, Ewolucja wiejskiej sieci osadniczej jako efekt zmian demograficznych zachodzących na polskiej wsi 357
Łukasz Fiedeń, Wieś Turze Pole – przemiany funkcjonalne przestrzeni 387
Przemysław Śleszyński, Problemy i wyzwania planowania przestrzennego na obszarach wiejskich 411
BIOGRAMY AUTORÓW 437
INDEKS NAZWISK 449
