Izasław Frenkel

Zatrudnienie i struktura dochodów w gospodarstwach rolnych w latach 2005-2010 Warszawa 2013, 142 s. Wydawca: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk ISBN 978-83-89900-54-8 cena: 30 zł

Opracowanie zawiera wyniki analizy zmian zatrudnienia i struktury dochodów w indywidualnych gospodarstwach rolnych w latach 2005-2010 oparte na danych Powszechnego Spisu Rolnego 2010 (PSR 2010) oraz reprezentacyjnych badań Struktury Gospodarstw Rolnych (BSGR) przeprowadzonych przez GUS w latach 2005 i 2007 (BSGR 2005 i BSGR 2007).

W odniesieniu do problemów zatrudnienia przedmiotem analizy są głównie tendencje i uwarunkowania zmian liczby pracujących w gospodarstwach rolnych oraz ich struktury według:

• kategorii zatrudnienia (pracujący wyłącznie, głównie i dodatkowo w gospodarstwie),
• cech demograficznych (płeć, wiek, status w rodzinie),
• poziomu wykształcenia ogólnego i rolniczego,
• czasu pracy w gospodarstwie.

W ramach ostatniego zagadnienia szczególną uwagę zwrócono na analizę skali, przyczyn i możliwości ograniczenia niepełnego zatrudnienia różnych grup pracujących w gospodarstwie.

W żadnym z uwzględnionych badań statystycznych nie zbierano danych o wysokości dochodów, a jedynie o ich źródłach i roli w budżecie gospodarstwa domowego. W tym zakresie opracowanie zawiera przede wszystkim analizę tendencji zmian struktury gospodarstw domowych rolników według głównego i dodatkowego źródła utrzymania (z działalności rolniczej, pracy najemnej, pozarolniczej działalności gospodarczej i źródeł niezarobkowych) oraz charakterystykę poszczególnych kategorii dochodowych gospodarstwa domowego według wybranych cech gospodarstwa rolnego (obszar, wielkość ekonomiczna, struktura użytkowania gruntów, skala i struktura produkcji rolnej, zatrudnienie, wyposażenie w wybrane środki produkcji) i cech demograficzno-edukacyjnych osób kierujących gospodarstwem.
Analizę zmian zatrudnienia i struktury dochodów poprzedza krótka charakterystyka głównych kierunków zmian struktury obszarowej indywidualnych gospodarstw rolnych, zarówno ogółu tych gospodarstw, jak też zwłaszcza gospodarstw prowadzących działalność rolniczą, gdyż tylko dla tej grupy gospodarstw zbierano dane o zatrudnieniu i dochodach.
Poza skalą ogólnokrajową, analizowane są także zróżnicowania przestrzenne badanych zjawisk (w przekroju według województw). W takim ujęciu analizowane są jednak tylko niektóre spośród omawianych zagadnień.
Opracowanie stanowi rozszerzoną wersję rozdziału autora w książce opublikowanej przez Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN [Izasław Frenkel, 2012, Pracujący w gospodarstwach rolnych. Tendencje zmian w latach 2005-2010. [w:] Rozwój wsi i rolnictwa w Polsce. Aspekty przestrzenne i regionalne, Andrzej Rosner (red.). IRWiR PAN, Warszawa.]. Rozszerzenie polega nie tylko na włączeniu do niniejszego opracowania tematu struktury dochodów, lecz głównie na znacznie pełniejszym uwzględnieniu i interpretacji danych Powszechnego Spisu Rolnego 2010, które w czasie pracy nad wymienionym rozdziałem były dostępne tylko w ograniczonym zakresie.

SPIS TREŚCI

Wstęp 7

Rozdział 1. Zmiany liczby i struktury obszarowej indywidualnych gospodarstw rolnych 9

Rozdział 2. Pracujący w gospodarstwach rolnych - według wybranych cech demograficzno-społecznych 13

2.1. Zagadnienia metodologiczne 13
2.2. Zmiany ogólnej liczby pracujących w gospodarstwie i ich zróżnicowanie według pokrewieństwa z użytkownikiem gospodarstwa rolnego 15
2.3. Zmiany liczby pracujących w gospodarstwie według kategorii zatrudnienia 22
2.4. Struktura pracujących według cech demograficznych i edukacyjnych 27
2.4.1. Status w rodzinie, wiek i płeć 27
2.4.2. Wykształcenie 35

Rozdział 3. Czas pracy 41

Rozdział 4. Struktura gospodarstw według źródeł dochodów 55

Rozdział 5. Podsumowanie i wnioski 69

Bibliografia 75

Aneks I. Tabele ogólnokrajowe 77
Aneks II. Tabele wojewódzkie 125

About the book 137