Publikacje
Redakcja naukowa Maria Halamska, Monika Stanny, Jerzy Wilkin
 |
Ciągłość i zmiana
|
Publikacja finansowana w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą „DIALOG” w latach 2017–2019.
Partnerem w projekcie jest Główny Urząd Statystyczny.
O Monografii:
Inspiracją do przygotowania tej monografii była przypadająca w tym roku setna rocznica odzyskania przez nasz kraj niepodległości. Minione stulecie to dla badaczy społecznych fascynujący okres zmian we wszystkich dziedzinach życia, w tym fundamentalnych przemian systemowych. Wieś i rolnictwo odegrały w tych przemianach bardzo ważną rolę. Oddawana do rąk czytelników monografia to podstawowa publikacja, powstała w wyniku realizacji interdyscyplinarnego projektu badawczego.
Projekt ten realizowany jest w Instytucie Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk od 2015 r., a jego zakończenie przewidziane jest na rok 2019. Wykonawcami projektu są przede wszystkim pracownicy Instytutu, ale udało się pozyskać do współpracy wybitnych uczonych, w roli autorów i recenzentów, z innych środowisk naukowych, także spoza Warszawy. Ta monografia jest dowodem owej współpracy. Wszystkie rozdziały zawarte w tej publikacji mają charakter autorski, ale ich dobór, zakres analiz i usytuowanie wynikają z idei i celów badawczych przyjętych przez inicjatorów i redaktorów tego przedsięwzięcia badawczego.
Celem tego projektu był wielowymiarowy opis procesów, prawidłowości rozwojowych i ich efektów dla zmieniającej się roli wsi w życiu gospodarczym, społecznym i kulturowym kraju, w okresie stu lat od odzyskania przez Polskę niepodległości, a więc w latach 1918–2018 oraz rozwinięcie dialogu wokół ujawnionych problemów społeczno-gospodarczych ważnych nie tylko dla mieszkańców wsi, ale i dla całego społeczeństwa.
Kilkadziesiąt opracowań zawartych w tej publikacji książkowej składa się na obraz i znaczenie szczególnie ważnego i, liczbowo ujmując, największego aktora dziejów naszego kraju w ubiegłym stuleciu, jakim była ludność wiejska, wśród której dominowała ludność chłopska. Znaczenie historyczne i jej rola w rozwoju zasługuje na dowartościowanie. Liczymy, że nasza publikacja spełni to zadanie.
ze Wstępu
SPIS TREŚCI
WSTĘP 9
Cecylia Leszczyńska,
Wieś pouwłaszczeniowa 15
TOM 1
LUDNOŚĆ, JEJ STRUKTURA I WARUNKI BYTU 49
Adam Czarnecki,
Urbanizacja kraju i jej etapy 51
Izasław Frenkel, Andrzej Rosner, Monika Stanny,
Kształtowanie się populacji ludności wiejskiej 77
Andrzej Rosner, Monika Stanny,
Przemiany struktury społeczno-zawodowej ludności wiejskiej 119
Konrad Czapiewski, Krzysztof Janc,
Od analfabetyzmu do wykształcenia wyższego 147
Sławomir Kalinowski,
Wiejska bieda – (nie)obecność na polskiej wsi 169
Maria Halamska, Dominika Zwęglińska-Gałecka,
Od wsi chłopskiej do robotniczej 203
SPOŁECZNOŚCI WIEJSKIE I ICH INSTYTUCJE 249
Maria Wieruszewska,
Społeczności wiejskie w stuleciu przemian 251
Sylwia Michalska,
Rodzina wiejska w genderowej perspektywie, czyli o sytuacji kobiet 287
Krzysztof Gorlach, Zbigniew Drąg,
Od gospodarstwa chłopskiego do przedsiębiorstwa rodzinnego 323
Wojciech Sadłoń,
Ciągłość i zmiana wiejskich parafii katolickich 351
Jarosław Domalewski,
Szkoła wiejska jako moderator zmian systemowych 389
Ryszard Kamiński, Anna Sitek,
Wiejskie organizacje społeczne 421
Konrad Burdyka,
Od pastwiska do orlika – proces usportowienia polskiej wsi 455
KULTURA WIEJSKA, KULTURA CHŁOPSKA 483
Izabella Bukraba-Rylska,
Kultura wsi – kontekst lokalny, narodowy, globalny 485
Wiesław Myśliwski,
Kres kultury chłopskiej 521
Andrzej Mencwel,
Kultura chłopska: kres, koniec, próg? 533
Stanisław Obirek,
Polska wieś wobec katolicyzmu – refleksja antropologiczna 549
Małgorzata Gelo-Kluczyńska,
Amatorski teatr ludowy – miejsce przechowania wiejskich tradycji i obrzędów 577
WIEŚ I POLITYKA 597
Grzegorz Foryś,
Od ruchów chłopskich do protestów rolniczych 599
Tomasz Kozłowski, Jan Olaszek,
Dynamika rozwoju rolniczej „Solidarności” (1980–1989) 629
Fryderyk Zalewski,
Historyczna zmienność partii chłopskich i instytucjonalizacja ruchu ludowego po 1918 roku 647
Andrzej K. Piasecki, Arkadiusz Ptak,
Wiejska społeczność w procesie kreowania władz lokalnych 673
TOM 2
PRZESTRZEŃ WIEJSKA 707
Tomasz Figlus,
Przemiany struktur przestrzennych osadnictwa wiejskiego 709
Jerzy Bański,
Miejsce obszarów wiejskich w planowaniu przestrzennym 741
Łukasz Komorowski, Monika Stanny,
(R)ewolucja wyposażenia wsi w wodę, prąd i telefon 761
Katarzyna Bańkowska,
Przyroda jako dobro produkcyjne, dobro publiczne i wartość społeczna 803
ZIEMIA, ROLNICTWO I DZIAŁALNOŚĆ POZAROLNICZA 839
Jerzy Wilkin,
Ewolucja znaczenia ziemi rolniczej w rozwoju wiejskiej gospodarki 841
Józef Stanisław Zegar,
Rolnictwo w przestrzeni społeczno-ekonomicznej Polski 879
Błażej Jendrzejewski,
Rola lasów i gospodarki leśnej w rozwoju kraju 909
Krystian Heffner,
Pozarolnicza działalność gospodarcza na obszarach wiejskich 947
Vitaliy Krupin,
Handel zagraniczny artykułami rolno-spożywczymi 977
INSTYTUCJE GOSPODARCZE I ZMIANY INSTYTUCJONALNE 1011
Marta Błąd,
Reformy rolne Polski Odrodzonej 1013
Mirosław Drygas, Iwona Nurzyńska,
Instytucje wspierające przemiany wsi i rolnictwa w III RP 1047
Anna Rosa,
Działalność banków spółdzielczych 1077
Wiesław Koczur,
Geneza i rozwój ubezpieczenia społecznego rolników 1097
Jakub Jasiński,
Ewolucja systemu doradztwa i wsparcia badawczego rolnictwa 1125
PRZYBYSZEW – CIĄGŁOŚĆ I ZMIANA 1161
Marek Kłodziński,
Wieś Przybyszew – zmieniające się formy wielofunkcyjności 1163
BIOGRAMY AUTORÓW 1217
INDEKS NAZWISK 1235
