redakcja naukowa Andrzej Rosner

Rozwój wsi i rolnictwa w Polsce Aspekty przestrzenne i regionalne Warszawa 2012, 230 s. Wydawca: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk ISBN 978-83-89900-50-0

 

Przedstawiany tom zawiera dziewięć opracowań podsumowujących wyniki programu badawczego zatytułowanego Wieś i rolnictwo w Polsce w warunkach intensyfikacji procesów globalnych - wyzwania i sposoby adaptacji, realizowanego w Instytucie Rozwoju Wsi i Rolnictwa w latach 2009-2012 w jego części obejmującej problemy zróżnicowań przestrzennych i analiz regionalnych. Ukazują one nierównomierny rozwój gospodarczy obszarów wiejskich, procesy demograficzne i związane z zatrudnieniem ludności na terenach wiejskich, różnicowanie się zaludnienia tych obszarów, a także kształtowanie się wysoko zurbanizowanych stref podmiejskich. W stosunku do tych stref na drugim biegunie powstają słabo zaludnione, zdominowane przez funkcję rolniczą o tradycyjnej strukturze obszary o cechach peryferyjnych, określane czasem jako obszary depresji gospodarczej. Pewną szansę dla ich rozwoju stanowi funkcja rekreacyjna, nie zawsze doceniana przez władze lokalne. Ważną rolę w kształtowaniu nowych funkcji gospodarczych na tego rodzaju obszarach odegrać może doradztwo, skupione w systemie Ośrodków Doradztwa Rolniczego. Wymaga ono jednak pewnych zmian o charakterze organizacyjnym, w ich zdefiniowaniu pomocna może być analiza podobnych systemów działających w innych krajach europejskich i USA.

Andrzej Rosner
Redaktor naukowy

 

SPIS TREŚCI

Wstęp 9

Rozdział 1. Nowa gospodarka wiejska. Socjologiczna konceptualizacja i próba analizy zjawiska w Polsce – Maria Halamska

1. Nowa gospodarka wiejska – wprowadzenie 13
2. Od nowej gospodarki wiejskiej do gospodarki lokalnej 17
3. Gospodarka lokalna: jednostki analizy i miary zróżnicowania 23
4. Polska gospodarka lokalna: ogólna charakterystyka 26
5. Terytorialne zróżnicowanie gospodarki lokalnej w pierwszej dekadzie XXI wieku 28
6. Kilka wniosków niezupełnie oczywistych na zakończenie 34
7. Bibliografia 36

Rozdział 2. Ewolucja funkcji w zagospodarowaniu przestrzeni wiejskiej w Polsce – Krystian Heffner

Wprowadzenie 39
1. Znaczenie drugich domów w rozwoju obszarów wiejskich 40
2. Intensywność zjawiska drugich domów w ujęciu regionalnym 43
3. Funkcje obszarów wiejskich a zagospodarowanie przestrzeni wsi 48
4. Uwarunkowania zmian w strukturze przestrzennej obszarów wiejskich 53
Podsumowanie 58

Rozdział 3. Pracujący w gospodarstwach rolnych. Tendencje zmian w latach 2005–2010 – Izasław Frenkel 61

Rozdział 4. Poziom rozwoju społeczno-gospodarczego obszarów wiejskich w Polsce – pomiar zjawiska złożonego – Monika Stanny

Wstęp 93
1. Rozwój obszarów wiejskich jako kategoria analityczna rozwoju społeczno-gospodarczego 93
2. Kwantyfikacja poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego obszarów wiejskich 97
3. Charakterystyka przestrzennego zróżnicowania obszarów wiejskich pod względem przyjętych kryteriów poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego 100
4. Klasyfikacja hierarchiczna obszarów wiejskich według poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego 110
Zakończenie 113
Bibliografia 113

Rozdział 5. Aktualne tendencje zmian zaludnienia obszarów wiejskich – Andrzej Rosner 117
Bibliografia 134

Rozdział 6. Współczesne tendencje urbanizacyjne na obszarach wiejskich Dolnego Śląska – Adam Czarnecki

Wprowadzenie 135
1. Założenia badawcze 136
2. Wyniki badania 140
Podsumowanie 154
Bibliografia 154

Rozdział 7. Przemiany funkcjonalne na obszarach wiejskich w kontekście zrównoważonego rozwoju – Barbara Kutkowska 157

1. Wielofunkcyjność i zrównoważony rozwój obszarów wiejskich 157
2. Kształtowanie się typów gmin wielofunkcyjnych na przykładzie woj. dolnośląskiego 162
3. Możliwości rozwoju gmin wielofunkcyjnych w opinii ich przedstawicieli 167
4. Rola jednostek samorządu terytorialnego (JST) w stymulowaniu wielofunkcyjnego i zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich 171
Podsumowanie 174
Bibliografia 175

Rozdział 8. Uwarunkowania gospodarowania ziemią rolniczą w regionach rozdrobnionych agrarnie (wybrane aspekty) – Wiesław Musiał

Wprowadzenie 179
1. Historyczne uwarunkowania rozdrobnienia agrarnego 180
2. Kulturowe uwarunkowania rozdrobnienia agrarnego 191
3. Ekonomiczne uwarunkowania rozdrobnienia ziemi 194
Podsumowanie 202
Bibliografia 204

Rozdział 9. Systemy doradztwa rolniczego na świecie – trendy i kierunki – Józef Kania

Wstęp 207
1. Sposoby finansowania doradztwa 208
2. Prywatyzacja doradztwa publicznego i koszty usług doradczych 209
3. Strategie reformowania doradztwa rolniczego 210
4. Systemy doradztwa rolniczego na świecie 213
5. Charakterystyka wybranych systemów doradztwa rolniczego 216
6. Studium przypadków 222
Podsumowanie 227
Bibliografia 228

Powrót